Гдз по тыва дыл 4 класс – Ктп по родному языку. (тувинский язык). 4 класс

Ктп по родному языку. (тувинский язык). 4 класс

4-ку класстын «Тыва дыл» эртеминин календарь-тематиктиг планнаашкыны (неделяда 2 шак)

Авторлары: А.К. Ойдан-оол, А.М. Белек-Баир

Кичээлдин темазы

Кичээлдин сорулгазы

Оореникчилернин билиинге негелделер

Шагы

Хуну

План

Факт

I. Ийиги болгаш ушку класска ооренген чуулдерин катаптаары

8шак

1

Домак. Медээ, айтырыг болгаш кыйгырыг домактары.

Домак дугайында билиин быжыктырар. Утказынын аайы-биле медээ, айтырыг, кыйгырыг домактарын утка ударениезин сагып шын номчуурун болгаш домак соолунге бижик демдектерин шын салырын чедип алыр.

Билири: Утка талазы-биле домактарнын соонга бижик демдектерин бот-боттарындан ылгап билири, бижикке шын илередири.

1 ш

2

Домактын чугула кежигуннери

Домактын чугула кежигуннеринин дугайында билиин быжыктырар. Домактын чугула кежигуннерин тайылбырлап чоруур домак кежигуннерин ийиги чергенин кежигуннери болур дээрзин быжыглап ханыладыр.

Билири:Домактын чугула кежигуннерин домак иштинден айтырыглар дузазы-биле ылгап билири.

1 ш

3

Уннер болгаш ужуктер.

«Ун» болгаш «ужук» деп терминнернин ылгалын катаптаар; состерни шын адап, слогтап, чазыг чок болгаш медерелдиг бижиирин чедип алыр.

Билири:Ажык болгаш ажык эвес уннерни билири, состернин утказын ылгаарынга уннернин ролю. Ун-ужук анализин кууседип, слогтарга шын чарып билири.

1 ш

4

Сос иштинге катаптаан ажык эвес уннерни дакпырлап бижиири

Ажык эвес уннерни кандыг таварылгада дакпырлап бижиирин катаптап сайгарар. Созуглел дугайында алган билиглерин туннеп быжыглаар: темазы болгаш кол бодалы, созуглелдин кезектери, кезек бурузунде домактарнын утка талазы-биле харылзаазы, созуглелдин планы.

Билири: Сос иштинге катаптаан ажык эвес уннерни кандыг таварылгада дакпырлаарын практика кырынга ажыглап билири.

5

Куштуг болгаш кошкак ажык эвес уннер

Куштуг болгаш кошкак ажык эвес уннерни шын адаарын болгаш бижиирин чедип алыры; состун соолунге ажык ун немежирге кошкак дулей ун кошкак ыыткыр ун-биле солчу бээрин катаптаары.

Билири:Состерде куштуг болгаш кошкак ажык эвес уннерни шын номчуп, адалгазын болгаш бижилгезин деннеп билири.

1 ш

6

Катаптаашкын

Куштуг болгаш кошкак ажык эвес уннер дугайында алган билиин катаптаар

Билири: Куштуг болгаш кошкак ажык эвес уннерни ылгалын билири; оларны шын тып, айтып билири.

1 ш

7

Диктант

Домак болгашдомактын чугула кежигуннеринин дугайында билиин, шын бижилгеге хамаарыштыр оореникчилернин 1-3 класстарга алган билиглерин хынаары.

 Билири: Состерни шын, чараштыр бижиири; домак иштинден чугула кежигуннерни илередип билири.  

1 ш

8

Частырыглар-биле ажыл. Куштуг болгаш кошкак ажык эвес уннер

Куштуг болгаш кошкак ажык эвес уннерни сос эгезинге болгаш состун соолунге шын адап база бижип билиринге чанчыктырар. Созуглелдин утказын кысказы-биле допчулап, кол-колун бижип ооредир.

Билири: Куштуг болгаш кошкак ажык эвес уннерни шын адап, бижип билири.

1 ш

II. Сос тургузуу (составы)

9 шак

1,2

Сос тургузуу. Дазыл болгаш торел состер

2-3 класстарга дазыл болгаш торел состер дугайында алган билиглерин катаптап ханыладыр; состерни уткалыг кезектерге чарып билиринге ооредир.

Билири:Дазыл, чангыс дазылдыг состерни билири; состернин дазылын тып билири.

2 ш

3

Кожумактар

Чогаадылга болгаш оскертилге кожумактарынын дугайында оореникчилернин алган билиглерин быжыглаар.

Билири:Состун дазылынга немешкен кожумактарны оскертилге болгаш чогаадылга кожумаа деп утка аайы-биле ылгап билири.

1 ш

4

Чогаадылга кожумактарынын дугайында билиг

Состун база бир уткалыг кезээ – чогаадылга кожумаанын дугайында билиглерин быжыглап ханыладыр; чогаадылга кожумактарынын дузазы-биле чаа состер тургузары.

Билири: Состун уткалыг кезектеринден чогаадылга кожумаан ылгап билири.

5,6

Оскертилге кожумактарынын дугайында билиг

Оскертилге кожумаанын дугайында билиглерин катаптаар болгаш ханыладыр. Сюжеттиг чуруктарнын утказынга дууштур берген ангы-ангы состер-биле оскертилге кожумактарынын дузазы-биле харылзаалыг созуглел тургузуп ооредир.

Билири: Состе оскертилге кожумаан шын тып, айтып билири.

2 ш

7

Сос тургузуу. Катаптаашкын

Сос тургузуунун дугайында алган билиглерин туннээр.

Билири:Дазыл болгаш анаа немешкен кожумактарнын ылгалын билири; оларны шын тып, айтып билири.

1 ш

8

Дефистеп бижиир нарын состер

Дефистеп бижиир нарын состер дугайында 3-ку класска алган билиглерин улам ханыладыр, оореникчилернин чугаазын чаа нарын состер-биле байыдар, аянныг номчулганын чанчылдарын быжыглаар.

Билири: Нарын состерни танып, дефистеп бижип билири.

9

Диктант

Чангыс дазылдыг состернин шын бижилгезин шингээдип алганын, уткалыг кезектерге чарып билирин хынаар.

Билири: Ооренген дурумнерин практика кырында ажыглап билири.

Чангыс дазылдыг состернин шын бижилгезин шингээдип алганын хынаары.

III.Домак

8 шак

1

Частырыглар-биле ажыл. Домак.

домак дугайында таныжып билип алыр. Бодуун болгаш нарын домакты ылгап ооренир. Нарын домакта бодуун домактардан кол сос биле соглекчини тып ооренир.

Билири: Бодуун болгаш нарын домактарны ылгап билири.

1 ш

2

Чангыс аймак кежигуннерлиг домактар.

Мурнунда класстарга алган билиглеринге даянып, домактын кандыг кежигуннерин чангыс аймак кежигуннер дээрин билиндирип, домактарда чангыс аймак кежигуннерни тыварынга, оларны санаан аян-биле номчуурунга чанчыктырар.

Билири: Домак иштинден чангыс аймак кежигуннерни айтырыглар дузазы-биле илередип билири.

1 ш

3

Чангыс аймак кежигуннернин холбажыр аргалары

Чангыс аймак кежигуннернин чугула демдектеринин дугайында билиглерин ханыладып быжыглаар, оларнын холбажыр аргаларын билиндирер.

Билири: Чангыс аймак кежигуннерлин холбажыр аргаларын билип алыры.

1 ш

4

Диктант

Чангыс аймак кежигуннернин дугайында алган билиглерин база оларны шын бижиирин хынаары.

Билири: Домактарда чангыс аймак кежигуннерни бижик демдектери-биле ангылап коргузуп билири.

1 ш

5

Частырыглар-биле ажыл

Частырыглар-биле ажылды чоргузары

Билири: Домактарда чангыс аймак кежигуннерни бижик демдектери-биле ангылап коргузуп билири.

1 ш

6,7

Дорт чугаалыг домактар

Дорт чугаа болгаш авторнун чугаазынын дугайында, авторнун созунун соолунге турар дорт чугаага бижик демдектеринин дугайында ниити билиг бээр. Дорт чугааны шын дыннап база номчуп билиринге ооредир.

Авторнун созунун соонга чоруур дорт чугаалыг домактарга бижик демдектерин шын салырынга, дорт чугаалыг домактарны тургузуп билиринге чанчыктырар.

Билири: Дорт чугаалыг домактарны тургузуп, оларга бижик демдектерин шын салып билири.

2 ш

8

Катаптаашкын

Созуглелди кезектерге чаргаш, оларнын кол утказын дес-дараалаштыр дамчыдып билиринин чанчылдарын сайзырадыр.

Билири:созуглелди чазыг чокка бижип, кол утказын бижимел хевирге шын дамчыдып билири; бижимел чугаазын сайзырадыры.

1 ш

IV. Чуве ады

16ш

1,2

Чуве ады

Чуве адынын дугайында мурнунда класстарга алган билиглерин улам ханыладыр, оларнын бижимел болгаш аас чугаазын чаа-чаа чуве аттары-биле байыдар.

Билири: Чуве адынын дугайында билири; чуве аттарын оске чугаа кезектеринден ылгап, айтырыын шын тодарадып билири.

2 ш

3

Хуу чуве аттары

Чуве адынын саннарынын болгаш хуу чуве аттарынын дугайында алган билиглерин катаптаар.

Билири: чуве аттарын оске чугаа кезектеринден ылгап, айтырыын шын тодарадып билири.

1 ш

4

Чуве аттарынын падежтерге оскерлири. Чангыстын саны.

Падежтин ужур-утказын, ону домакка шын ажыглап билиринге чанчыктырар.

Билири: Падеж деп чул дээрзин база чангыстын санында чуве аттарын айтырыглар езугаар падежтерге оскертип билири.

1 ш

5

Адаарынын болгаш

хамаарыштырарынын падежтери

Адаарынын болгаш хамаарыштырарынын падежтеринде чуве аттары кандыг айтырыгларга харыылаарын, домактын кандыг кежигуну болурун билиндирер.

Билири: А.п. болгаш Х.п. состерни оскертип билири; ажык эвес ужуктерни дакпырлаар таварылганы медереп билири.

1 ш

6

Бээринин падежи.

Падежтерни харыылаар айтырыглары болгаш кожумактары езугаар тодарадып билирин сайзырадыр, падеж кожумактарын шын бижиирин быжыглаар. Б.п-нин оске падежтерден ылгалыр демдектерин эскерип ооренир.

Билири: Б.п. оске падежтерден ылгалын тодарадып, оон кожумактарын шын бижип билири.

1 ш

7

Онаарынын падежи

Ооренген падежтерин бот-боттарындан ылгап билирин улам быжыглаар, О.п. болгаш Т.п. бот-боттарындан болгаш ооренген падежтеринден ылгалыр демдектерин эскерип тывар.

Билири: О.п. айтырыглар дузазы-биле оске падежтерден ылгап билири; кожумаан дазылга шын немеп бижиири.

1 ш

8

Турарынын падежи

Турарынын падежинин кожумактарын шын бижип ооредир; домактын кандыг кежигуну болуру-биле таныштырар.

Билири: Т.п. оске падежинде состерни ылгап, кожумаан шын бижип, айтып билири.

1 ш

9

Унеринин падежи

Углаарынын падежи

Ооренип эрткен падежтер дугайында алган билиглеринге даянып, У.болгаш У. падежтеринин дугайында билип алыр, оларнын оске падежтерден ылгалыр демдектерин илередир, аас болгаш бижимел чугаага чуве адынын падежтерин ажыглап чанчыгар.

Билири:У.п. болгаш У.п. чуве аттарын айтырыглар езугаар оскертип билири, кожумактарын шын немеп бижиири.

1 ш

10

Диктант

Чуве аттарынын падежтерге оскерлиринин дугайында уругларнын шингээдип алган билиин хынаар.

Билири: Бижилге уезинде падеж кожумактарын шын бижип билири.

1 ш

11

Чуве адынын хамаарылга хевири.

Чуве адынын хамаарылга хевирин утказын, оон кожумактарын билип алыр, хамаарылга кожумактыг чуве аттарын чугаага делгеренгей ажыглаарын чедип алыр.

Билири: Чуве адынын хамаарылга хевирин состун иштинден шын тып билири, эжеш ажык эвес ужуктернин хамаарылга кожумаа немежирге оскерлири.

1 ш

12,13

Орус дылдан улегерлеп алган состернин падежтерге оскерлири

Улегерлеп алган состернин падежтерге оскерлиринин онзагайын билип алыр, оларнын шын бижилгезин шингээдип алыр.

Билири: Орус дылдан улегерлеп алган состерни падежтерге шын оскертип билири.

2 ш

14

Катаптаашкын

Орус дылдан улегерлеп алган состерни шингээдип алганын база шын бижип билирин катаптаары

Билири: Орус дылдан улегерлээн состерни шын бижип билири.

1 ш

15

Диктант

Улегерлеп алган состернин падежтерге оскерлиринин онзагайын билип алыр, оларнын шын бижилгезин шингээдип алганын хынаары

Билири: Орус дылдан улегерлээн состерни шын бижип билири, состерни чазыг чокка дыннап бижиири.

16

Частырыглар-биле ажыл

Частырыглар-биле ажылды чоргузары

V. Демдек ады

6 шак

1

Демдек адынын утказы болгаш харыылаар айтырыглары

Д.а.-нын чугула шынараларын сактыр; домакта созуглелде д.а.-рын ,д.а.-нын хамааржып чоруур чуве адын тып билиринин мергежилдерин сайзарыдыр.

Билири:Демдек аттарын оске чугаа кезектеринден айтырыглар дузазы-биле ылгап билири.

1 ш

2

Укталбаан болгаш укталган демдек аттары

Демдек аттарынын укталбаан болгаш укталган, удурланышкак болгаш чоок уткалыг хевирлерин билип алыр; оларнын чугаага ужур-дузазын шингээдири; домак, созуглел иштинден тып ооренир.

Билири: Укталган болгаш укталбаан демдек аттарын ылгап, домак иштинден тып билири.

3

Удурланышкак болгаш чоок уткалыг демдек аттары

Демдек аттарынын удурланышкак болгаш чоок уткалыг хевирлерин билип алыр; оларнын чугаага ужур-дузазын шингээдири; домак, созуглел иштинден тып ооренир.

Билири: Удурланышкак болгаш чоок уткалыг демдек аттарын тып, домактарга оларнын янзыларын ажыглап билири.

1 ш

4

«Демдек аттары» деп темага хыналда диктант

Уругларнын дыннап бижип билирин, демдек адынын дугайында шингээдип алган билиглерин хынаар.

Билири:Демдекадынындугайындаалган билиглерин практика кырынга ажыглапбилири, состерни чазыг чокка дыннап бижиири.

1 ш

5

Частырыглар-биле ажыл

Частырыглар-биле ажылды чоргузары

VI. Сан ады

1шак

1,2

Сан ады

Сан адынын утказы болгаш айтырыглары-биле таныштырар; билиглерин улам ханыладыр.

Билири: Сан адынын айтырыгларын салып, домактан тып билири; тун болгаш дугаар сан аттарынын ылгалын билири.

1 ш

VII. Ат орну

2 шак

1

Ат орнунун дугайында билиг

Арыннын ат оруннары-биле таныжар.Оларны домак иштинден ылгап билири. Ат оруннары 1-ги, 2-ги, 3-ку арыннарлыг, чангыстын болгаш хойнун санында турар дээрзин ооредир.

Билири:Ат оруннарын чуве аттарынын орнунга ажыглап билири, оларны саннарга болгаш арыннарга оскертип билири.

1 ш

2

Арыннын ат оруннарынын падежтерге оскерлири

Арыннын ат орунннарынын падежтерге оскерлирин практика кырынга коргузуп таныштырар

Билири: Арыннын ат оруннарын айтырыглар езугаар падежтерге оскертип билири.

1 ш

VIII. Кылыг созу

8 шак

1

Кылыг созу.

Кылыг созунун лексиктиг ужур-дузазы болгаш чугаага хереглээрин билип алырлар. Кылыг созун оске чугаа кезектеринден ылгап ооренип алыр.

Билири: Кылыг созу домакка соглекчи болур дээрзин база домак иштинден кылыг созун айтырыглар дузазы-биле тып билири.

1 ш

2

Кылыг созунун уелерге, арыннарга болгаш саннарга оскерлири

Кылыг созунун уелерге, арыннарга болгаш саннарга оскерлиринин дугайында болгаш уе бурузунун онзагай талаларын оореникичлер билип алыр, кылыг созунун болур, болбас кылдыныглар илередир хевирлери-биле таныжар.

Билири: Кылыг созун уелерге, саннарга, арыннарга оскертип билири.

1 ш

3

Кылыг созунун амгы уези.

Кылыг созунун амгы уези уш арынныг, ийи санныг болурун оореникчилер билип алыр, айтырыгларын салып ооренир.

Билири: Кылыг созунун амгы уезин айтырыглар дузазы-биле ылгап, арыннарга болгаш саннарга оскертип билири.

1 ш

4,5

Кылыг созунун эрткен уези. Кылыг созунун келир уези

Кылыг созунун келир уезинин арыннарга, саннарга оскерлирин билип ооренир, оон амгы болгаш эрткен уелеринин дугайында билиглерин ханыладыр.

Билири: Кылыг созунун эрткен болгаш келир уелерин айтырыглар дузазы-биле ылгап билири; арыннарга болгаш саннарга оскертири.

2 ш

6

Кылыг созунун дужаал хевири

Кылыг созунун даар хевири

К.с.-нун дужаал болгаш даар хевирлеринин утказы-биле, арыннарга болгаш саннарга оскерилирин ооренип билип алыр, созуглелден дужаал, даар хевирлернинк.с.-рин тыварынга чанчыгар.

Билири: Кылыгсозунундужаалболгашдаархевирлеринсаннаргаболгашарыннаргаоскертипбилири.

1 ш

7

Диктант

Кылыг созунун дугайында билиглерин хынаар

Билири:кылыг созу деп грамматиктиг билигни улам ханыладыры

1 ш

8

Частырыглар-биле ажыл

Частырыглар-биле ажылды чоргузары

Билири: оореникчилернин чугаазын кылыг состери-биле байыдары, оларны шын бижиири

1 ш

IX. Наречие

2 шак

1,2

Наречие

Оскерилбес чугаа кезээ наречиенин айтырыгларын, домакка кандыг кежигун болгаш чугаа кезээ болурун тодарадып билип алыр.

Билири: Наречие деп чугаа кезээ оскерилбес чугаа кезээ дээрзин база домак иштинден илередип билири.

2 ш

X. Чыл тончузунде катаптаашкын

9 ш.

1

Домак.

Домак дугайында ооренген материалын катаптап, улам ханыладыр быжыглаар.

Сос болгаш домак дугайында билиглерин тодаргайлаар, оларны деннеп болгаш бадыткап шыдаарын сайзырадыр.

Билири: Утказы харылзашкак состерден домак тургустунар дээрзин билири; утка аайы-биле домактын соолунге бижик демдектерин шын салыры.

1 ш

2

Сос. Состун тургузуу.

Чангыс дазылдыг (торел) состер дугайында билиглерин тодаргайлаар, ангы-ангы чугаа кезектеринин чангыс дазылдыг состерин тып билиринин, сос тургузуунун сайгарылгазынын мергежилдерин сайзырадыр.

Билири: Состу уткалыг кезектерге шын чарып, сайгарып билири.

3

Кошкак ыыткыр болгаш кошкак дулей ажык эвес уннерни шын бижиири

Состе кожа турар ыыткыр болгаш дулей уннерни шын бижииринин талазы-биле алган чанчылдарын быжыглаар.

Билири: Состерде кирген кошкак ыыткыр болгаш кошкак дулей ажык эвес уннерни шын адап, бижип билири.

1 ш

4

Чугаа кезектери

Чуве аттарынын, демдек аттарынын, ат оруннарынын, кылыг состеринин дугайында алган билиглерин улам ханыладыр, оларны танып билиринин болгаш шын хереглээринин мергежилдерин сайзырадыр

Билири: Ооренген чугаа кезектерин ылгап билири, домак кежигуннеринге шын сайгарары

5

Демдек ады

Демдек адынын утказынын болгаш оон чугаага ужур-дузазынын дугайында алган билиглерин ханыладыр

Билири: Демдек аттарын чугаага ажыглап, оларнын дугайында алган билиглерин практика кырында ажыглап билири.

6

Кылыг созу

Кылыг созунун болгаш оон уелеринин, арыннарынын, саннарынын дугайында алган билиглерин туннеп системажыдар, оларны аас болгаш бижимел чугаага шын ажыглап билирин улам быжыглаар

Билири: Кылыг созун уелерге, саннарга, арыннарга оскертип билири

7

Чыл дургузунда ооренген чуулун катаптаарынга диктант

Оореникчилернин билиин хынаары, туннээри

Билири: ооренген темаларын кайы хире шингээдип алганын хынаары

1 ш

8

Частырыглар-биле ажыл.

Чугаа кезектеринин дугайында алган билиглерни туннээр, диктантыда кылган чазыгларын сайгарар.

Билири: Бижимел ажылга кылган чазыгларын сайгарып билири; чугаа кезектеринин дугайында билиглерин практика кырынга ажыглаары.

1 ш

9

Чыл тончузунде чорудар хыналда тест

(«Тыва дылга хыналда тестилер», арын 109)

Чыл дургузунда уругларнын алган билиглерин тест дузазы-биле хынаары.

Билири: Даалгаларны медерелдиг номчуп, бот-тускайлан ажылдаары; чыл дургузунда алган билиглерин практика кырынга ажыглап билири.

1 ш

infourok.ru

Тыва дыл кичээли 4 класс

Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение

«Ак-Чыраанская средняя общебразовательная школа»

Овюрского кожууна Республики тыва

Конспект открытого урока

«Арыннын ат оруннарынын арыннары болгаш саны»

по родноиу языку для 4 класса

Подготовила:

Учитель начальных классов

I квалификационной категории

Куулар Любовь Биче-ооловна

С. Ак-Чыраа, 2017

Тыва дыл 4 класс

Кичээлдин темазы: Ат орнунун дугайында билиг. Арыннын ат оруннарынын арыннары болгаш саны.

Кичээлдин хевири: чаа билиглерни шингээдири.

Сорулгазы: 1. Ооредиглиг: ат орнунун дугайында билиглерин быжыглап, арыннын ат оруннарынын арыннары болгаш саны-биле таныжары;

2. Сайзырадылга: Ооренген билиглерин шын ажыглап, дурумнерни сайгарып билирин, дыл-домаан, сагынгыр, тывынгыр чоруун сайзырадыры, сос курлавырын байыдары,аас болгаш бижимел чугаазын сайзырадыры;

3. Кижизидилгелиг: демниг, найыралдыг болурунга болгаш тыва чоннун чаагай чанчылдарын утпайн, хундулеп чоруурун кижизидер.

Предметтиг туннелдер: эртемнин тускайланын медереп билип алырынче, чаа билиглерни чедип алырынын янзы-буру аргаларын ажыглап шингээдиринче, теориялыг билиглерни амыдырал-биле холбап оорениринче, эстетиктиг корушту хевирлээринче угланган.

Бот-тускайлан туннелдер: оореникчилер ат оруннарынын арыннарын болгаш санын билген турар ужурлуг.

Билиглер шингээдир ооредилге ажыл-чорудулгазы: арыннын ат орнунун чуве аттарынын орнунга хереглээр деп медереп билип оон арынын болгаш санын айтып билири; салдынган сорулганы шиитпирлээринин ангы-ангы аргалары турар деп чувеге ооренип алыры; ооренип турар чуулу-биле бодунун арга-дуржулгазын деннеп билири; башкыны салган айтырыгларынга харыылап билири; номдан херек медээни тып билири.

Кижизиг мозу-шынарнын ооредилге ажыл-чорудулгазы: школазынга болгаш ооредилге ажыл-чорудулгазынга эки хамаарылгалыг,сонуургалдыг болурун; торээн черинге ынак болурун угаадып, мозулуг будушту, быжыг турушту, патриотчу чорукту хевирлээр.

Харылзажылганын ооредилге ажыл-чорудулгазы: кижилер-биле харылзажып тургаш хундуткелдин дурумнерин ажыглап, харылзажып турар кижиге билдингир кылдыр чугааны шын тургузуп, башкынын болгаш эштеринин айтырыгларынга шын харыылап чанчыктырар.

Дерилгези: карточкалар, таблицалар,сюжеттиг чурук, предметтиг чуруктар, мультипроектор, самбыра.

Ажыглаар арга-методтары: коргузуг, беседа, тайылбыр, айтырыг-харыы, практиктиг ажыл, дилеп-тывары.

Стандарт аайы-биле тыва дыл кичээлинин

технологтуг картазы

Кичээлдин кезектери

Башкынын ажыл-чорудулгазы

Оореникчинин ажыл-чорудулгазы

УУД

(эртем ооредиринин туннелдери)

I.Органи-

застыг кезээ.

Шулукту номчудар

Амыр-амыр, башкыларым!

Амыр-амыр, эш-өөрүм!

Алдын хунум унуп келди,

Аалчылар моорлап келди!

Ажык кичээливис – тыва дылды

Шалып-дурген эрттирээлиӊер!

— Ынчангаш, кичээлде ажылдаарынга белен силер бе?

-Кичээливисте аалчылар база келген. Шупту демниг, идепкейлиг ажылдаар силер, уруглар!

Шулукту хор-биле номчааш, айтырыгларга харыылаар.

Кичээлге ажылдаарынче беленин коргузер.

Бот-тускайлан: Оореникчинин бодунун узел-бодалын бот-тодарадып, бот сайзырадып, бот-углап билиринче; оорениринин чугулазын, чаа билиглер шингээдип алырын медерелдии-биле угаап билиринче угландырар.

II. Катаптаашкын.

Самбырага ажыл.

-Эрткен кичээлдеривисте ооренген чуулдеривисти катаптап алыылынар, урглар. Ынчангаш, самбырада «Чугаа кезээ» деп оглерлиг хоорайже аян-чорук кылыр бис.

-Кымнар чоруу-дур бис? Силернин аттарынар кайы чугаа кезээнге хамааржырыл? Чуве адынын дугайында чуну билир силер, чугааланар.

-Каш кижи чоруур-дур силер? Ол кайы чугаа кезээнге хамааржырыл? Сан адынын дугайында чуну сактып алдынар?

-Силер кандыг силер, уруглар? (хоглуг,найыралдыг) Ол состер кайы чугаа кезээнге хамааржырыл? Демдек аттарынын дугайында чугаалап корунерем, уруглар.

Айтырыг демдээ бижип каан база бир ог бар. Бо кичээливисте бо огге доктаар бис.

Оглерде чугаа кезектеринин дугайында айтырыгларга харыылаар.

Ооренип турган чуулу-биле бодунун арга-дуржулгазын деннеп билири; башкынын салган айтырыгларынга харыылап билири.

III. Кичээлдин сорулгазын дамчыдары

Созуглел-биле ажыл

-Бердинген ийи созуглелди номчунар, уруглар. Чуну эскерип кагдынар? Бир дугаар домактарда кымнарнын дугайында-дыр? Ийи дугаар домакта аттар бар-дыр бе? Оларнын орнунда кандыг состер бар-дыр? Силер ол состерни ажыглап турар силер бе? Чуге оларны хереглээр-дир бис? Кижилернин аттарынын орнунга ажыглап турар бис. Ынчангаш оларны ат оруннары дээр. Ол сос каттыжыышкынчн кичээнгейни салынар! Ат орну- аттар орнунга салыр состер ышкажыл.

Белек ыяш чарган, Мерген суг ускан, а Оля дунмазын ойнаткан.

Мен ыяш чарайн, сен суг ус, а ол дунмазын ойнатсын. Бис оон ойнаар бис. Силер база ойнанар. (Слайд 4)

Кичээливистин сорулгазын салып алыылынар, уруглар?

Чуну билип алыр бис?

Чуну ооренип алыр бис?

Созуглелдерни номчааш, деннээр, айтырыгларга харыылаар.

Туннел: Кичээлде чунун дугайында билип алыр бис. Айтырыгдан тургузуп , кичээлдин сорулгазын салып алыылынар, уруглар.

-Кичээлде мен, сен, ол,бис, силер, олар деп состер азы ат оруннарынын дугайында билип алыр бис. Оларнын дугайында чажыттарны ажыдар бис.

Кичээлде мен, сен, ол,бис, силер, олар деп сөстер азы ат оруннарыныӊ дугайында билип алыр бис.

Ат оруннарын:

–созуглелде домактардан ылгап;

-оларны чугаавыска ажыглап;

— арыннарга болгаш саннарга өскертип;

-домакка ат орну кандыг кежигун болурун тып өөренир бис.

III. Чаа теманы шингээдип алыры.

IV.Дыштанылга минутазы

V. Чаа теманы шингээдип алырын уламчылаар.

1.Ат орнун билип алырынга план-биле таныштырары.

Сорулгавысты салып алдывыс, уруглар. Баштай ону кууседиринин мурнунда кыдырааштарынарга самбырада ай,хунун, теманы бижип алынар:

Февральдын он дорду.

Мен,сен,ол,бис,силер,олар – ат оруннары.

Оон дугайында билип алырда, дараазында пландан тургузуп алыылынар. Оон мурнунда чугаа кезектеринге планывыс ёзугаар тургузуптаалынар.

План: (самбырада)

1.Мен, сен, ол, бис, силер, олар деп состер кайы чугаа кезээ болурул?

2.Ат орнунун канчаар хереглеттинери?

3.Ат орунарынын айтырыглары.

4. Ат оруннарынын арыннары болгаш саны.

5.Ат оруннарын тывары.

6.Домакка кол ролю.

2. Диалог тургузары.

— План ёзугаар 1 дугаар айтырагга харыыдан берээлинер. Кым чуу деп бодап турарыл? Чуге ынчаар бодап турар силер? Ат оруннарын киирип тургаш, «Онаалга» деп диалогтан тургузаалынар. Уш эжишки кудумчуга ужуражып келгеш, чугаалажы берген:

-Чугаалажып тургаш, чугаавыстын кезээнге ажыглаар-дыр бис бе?

Туннелден ундурунер: Ат оруннарын чугаавыста ажыглап турар бис. Ынчангаш, ат орну – чугаа кезээ болур.

Шын туннел ундурген бис бе, ном-биле хынаалынар.

Номунарнын 119 дугаар арнында ат орнунун дугайында дурумну номчунар.

3.Созуглел-биле ажыл.

Планывыстын ийи дугаар айтырыынга харыылаарда, созуглелди номчудар.

Чайын Катя-биле хөлге чораан бис. Мен эштип эгеледим, а ол хунге догеленип чытты. Оолдар чедип кээрге, бис чаныптывыс. Олар кежээге чедир холге ойнааннар.

— Созуглелде кымнарнын дугайында чугаалап турарыл? Уругларнын аттарынын орнунда чуу деп состерни ажыглап турар-дыр? Ол ат оруннарынга айтырыглардан салынар. Ат оруннарын канчаар хереглээр-дир? Аттарын адаар-дыр бе?

Номдан шынзыдып номчуулунар, ар. 120.

Чуве аттары кандыг айтырыгларга харыылаттынарыл?

-Ынчангаш, ат оруннарынга кандыг айтырыглар салыр бис?

Бо болза, планывыстын 3 дугаар айтырыынга харыылап турарывыс бо.

-Ат оруннарын орус дылче очулдуруӊар: Мен –…,сен –…,ол –…,бис –…,силер-…,

олар –….

Я,ты, он,она- вместе дружная семья.

Мы, вы, они – вместе целая страна.

4. Таблица-биле ажыл (самбырага ажыл)

Планывыстын 4-ку айтырыын корээлинер.

-Ам силерге карточкалар улеп бээримге, оларны таблицаже салыр силер, уруглар.

Карточкалар: мен, сен, ол, бис, силер, олар.

1-ги арын

2-ги арын

3-ку арын

-Эр хейлер! Бо ат оруннарынга кандыг айтырыг салып болур бис? Ам ажылывысты туннээлинер.

Туннел: — Кандыг арыннарлыг болурул? Чангыстын санында ат оруннарын аданар. Хойнун санында ат оруннарын аданар. Ат орну адын адаар-дыр бе? Мен, сен, ол, бис, силер, олар – арыннын ат оруннары деп адап болур бе? Чуге?

5) Созуглелдин бижилгези. Диктант.

Планывыстын 5-ки айтырыынга харыылаарда, диктантыдан бижиптээлинер,уруглар.

-Созуглелди адап бээримге, кичээнгейлиг дыннап оргаш, бижинер. Экрандан хыналдазын кылынар. Ат оруннарынын адаан шыяр.

Сен шыдыраалап билир сен бе? Мен дунмамны шыдыраалап ооредип алган мен. Бис хостуг шакта ойнап турар бис. Оон шыдыраалаары шыырак апарган. Шыдыраа – солун боолгаш ажыктыг оюн. Ол кижинин угаанын сайзырадыр, шыдамык болгаш кичээнгейлиг болдурар. (Слайд 6)

Бот-боттарын хынажыр, кымнын билип алганынга туннелден ундурер. Чанында эжинге унелелди бээр: шупту шын болза, светофорнун ногаан ону, чангыс чазыг болза, кызыл-сарыг ону, частырыглар хой болза, кызыл онну коргузер силер.

Уш дугаар домакта чугула кежигуннерни шыйдырар.

Туннел: Ат орну домакка чугула кежигун – кол сос бооп чоруур. Оон соонда соглекчини эдеринчилеп чоруур, ат орну болбас.

Кыдырааштарга ай, хунун бижээш, темазын бижиир.

План-биле таныжар.

План тургузар.

Планнын 1-ги айтырыын номчааш, харыылаарын оралдажыр.

Самбырага 3 уруг туруп келгеш, чугаа тургузарлар.

— Сен онаалган кылып алдын бе?

-Мен онаалгам кылып алдым. Силер канчалдынар?

-Бис база кылып кааптывыс.

Туннелди ундургеш, номда дурумну номчуур.

Созуглелди номчааш, айтырыгларга харыы бээр.

Туннел: Ат оруннарын чуве аттарынын орнунга хереглээр, а оларнын адын адавас.

-Чуве аттары кым? Чуу? Кымнар? Чулер? деп айтырыгларга харыылаттынар.

Туннел: Арыннын ат оруннары чуве аттарынын айтырыгларынга харыылаар.

номда дурумну номчуур, ар. 120.

Ат оруннарын орус дылче очулдургаш, башкынын соондан катаптап кууседир.

Я,мы-он холун кодурер ты,вы – солагай холун кодурер, он,они- чангыс часкаар, она-ийи часкаар. Вместе дружная семья, вместе целая страна-шураар.

. Ат оруннарынын арыннары болгаш саны.

Карточкаларны таблицаже таарыштыр салыр.

Айтырыгларга харыылаар.

Туннел: Ат оруннары 1-ги, 2-ги, 3-ку арыннын болур.Чангыстын болгаш хойнун санынга турар.

Номда ар. 121, дурумну номчуур.

Арыннын ат оруннары деп чугаалаар.

Созуглелди дыннап оргаш, шын, частырыг чокка бижиир.

Экрандан чазыгларын хынаар. Ат оруннарын тыпкаш, адаан шыйынар.

Бот-боттарын хынажыр, унелелдерни бээр.

Ат оруннарын шуптузун шын тыпкан болза, светофорнун ногаан онун кодурер.

1-2-зин тыппайн барган болза, сарыг онну кодурер.

3-тен хойну шыйбаан болза, кызыл он-биле унелелди бээр.

3-ку домакта чугула кежигуннерни тыпкаш, адаан шыяр.

VI. Чаа теманын быжыглаашкыны.

VII . Рефлексия. Кичээлдин туннели.

VIII. Демдектер салыры.

IX. Онаалга бээри, онаалганын тайылбыры.

1.Ат оруннарын тыварынга мергежилге.

Оюн «Состу тып».

Хой сектер орнунга ат оруннарындан киирип номчунар.

… тейден чунгулаайн. … конькиле. … хаактазын. …тейден чунгулаалы. … конькиленер. … хаактазыннар.

Ат оруннарынын арынын болгаш санын айтынар.

Ат оруннарын дыка-ла эки салыптынар, уруглар.

2) Словарь ажылы.

Чурук-биле ажыл.

Оон-даа эки кылдыр хамык чуулдернин чажыттарын билип алырда, чуу херек деп бодаар силер, уруглар? Ол кайда барыл?

Библиотека деп чул, уруглар?

Толковый словарьда чуу деп бижээнин номчуулунар.

-Бо состун шын бижилгезинче корунер: библиотека. Бижип алынар. Ол состен укталган ында ажылдап турар мергежилдиг кижини кым дээрил?

-Библиотекарь.

Библиотекага чуну канчаарыл?

( номчуттунар, номнар коор, номнар шилиир, чуруктар коор…)

Чурукка хамаарыштыр чугаадан тургузаалынар.

-Библиотекада кымнар барыл?

-Чуну канчап турарлар-дыр?

-Силер библиотека барып турар силер бе? Кандыг номнар номчуп турар силер?

— Ажылывысты туннептээлинер уруглар?

Кижи бурузунде таблица бердинген, ону долдурар силер.

Чугаа кезээ

Айтырыглары

Канчаар хереглээри

Арыннар, саннар аайы-биле ат оруннарын бижи

Таблицаны экрандан хынаар.

-Чуну билип алдывыс?

-Чуну сонуургадынар?

-Боттарынарга унелелден беринер.

-Бажынга ат оруннары кирип турар 3 домак бижип эккээр.

Аас-биле ат оруннарын салгаш, арынын болгаш санын тодарадып чугаалаар.

Башкынын айтырыынга харыылаар.

Библиотека деп состун утказын толковый словарьдан номчуур.

Библиотека деп состун шын бижилгезинче кичээнгейни салыр, адааш, бижиир.

Оон торел созун тывар. База бижиир.

«Библиотекада» деп чурук-биле ажылдаар.

Библиотекадан кандыг номнар бижидип, номчуп турарын чугаалаар.

Таблицаны долдуруп бижиптер.

Хыналдазын база бодун унелээр.

Капсырылга

Өөренген чугаа кезээвис

Айтырыглары

Канчаар хереглээри

Арыннар, саннар аайы-биле ат оруннарын бижи

Тыва дыл 4 класс

Кичээлдин темазы: Ат орнунун дугайында билиг. Арыннын ат оруннарынын арыннары болгаш саны.

Сорулгазы: 1. Ооредиглиг: ат орнунун дугайында билиглерин быжыглап, арыннын ат оруннарынын арыннары болгаш саны-биле таныжары;

2. Сайзырадылга: Ооренген билиглерин шын ажыглап, дурумнерни сайгарып билирин, дыл-домаан, сагынгыр, тывынгыр чоруун сайзырадыры, сос курлавырын байыдары, ;

3. Кижизидилгелиг: демниг, найыралдыг болурунга болгаш тыва чоннун чаагай чанчылдарын утпайн, хундулеп чоруурун кижизидер.

Предметтиг туннелдер: эртемнин тускайланын медереп билип алырынче, чаа билиглерни чедип алырынын янзы-буру аргаларын ажыглап шингээдиринче, теориялыг билиглерни амыдырал-биле холбап оорениринче, эстетиктиг корушту хевирлээринче угланган.

Бот-тускайлан туннелдер: оореникчилер ат оруннарынын арыннарын болгаш санын билген турар ужурлуг.

Кижизиг мозу-шынарнын ооредилге ажыл-чорудулгазы: школазынга болгаш ооредилге ажыл-чорудулгазынга эки хамаарылгалыг,сонуургалдыг болурун; торээн черинге ынак болурун угаадып, мозулуг будушту, быжыг турушту, патриотчу чорукту хевирлээр.

Таарыштырылганын ажыл-чорудулгазы: ооредилгенин сорулгаларын сагып билиринге; бодунун ажыл-чорудулгазынын туннелин унелеп билиринге ооренири, бодунун ажыл-чорудулгазынга хамаарыштыр башкынын болгаш оорунун унелелин шыни хулээп ап билиринге алырынын аргазын тургузары; башкынын удуртулгазы-биле кичээлге-даа, класстан дашкаар ажыл-чорудулгага-даа, амыдыралга-даа онаалганы кууседиринин сорулгазын тодарадыры.

Билиглер шингээдир ооредилге ажыл-чорудулгазы: ийи дазылдан тургустунган нарын состерни дефистеп бижиир деп медереп билип оон дазылдарын шын айтып билири, салдынган сорулганы шиитпирлээринин ангы-ангы аргалары турар деп чувеге ооренип алыры; ооренип турар чуулу-биле бодунун арга-дуржулгазын деннеп билири; башкыны салган айтырыгларынга харыылап билири; номдан херек медээни тып билири.

Харылзажылганын ооредилге ажыл-чорудулгазы: кижилер-биле харылзажып тургаш хундуткелдин дурумнерин ажыглап, харылзажып турар кижиге билдингир кылдыр чугааны шын тургузуп, башкынын болгаш эштеринин айтырыгларынга шын харыылап чанчыктырар.

Дерилгези: карточкалар, перфокарталар, улегер домактар, таблицалар,сюжеттиг чурук, предметтиг чуруктар, мультимедиа аппаратура,(проектор), самбыра

Кичээлдин чорудуу:

I. Организастыг кезээ.

Шулукту номчудар

II.Катаптаашкын.

-Баштай оон мурнунда кичээлдерде ооренген чуулдеривисти катаптап алыылынар. Ону катаптаарда, «Чугаа кезээ» деп оглерлиг чуртче аян-чорук кылыр бис. (Ватманга «Чугаа кезээ» деп бижиир, оглер чурааш, оларнын иштинге «ч.а», «с.а.», «д.а.», «?»)

Кымнар чоруур-дур бис? Силернин аттарынар кайы чугаа кезээнге хамааржырыл? Чуве адынын дугайында чуну билир силер, чугааланар.

Каш кижи чоруур-дур силер? Ол кайы чугаа кезээнге хамааржырыл? Сан адынын дугайында чуну сактып алдынар?

Силер кандыг силер, уруглар? (Каттырып турар хун чуруу коргузер)- хоглуг, (долгандыр туттунчуп алган уруглар чуруу) найыралдыг, оон ынай кандыг силер? Ол состер кайы чугаа кезээнге хамааржырыл? Демдек аттарынын дугайында чугаалап корунерем, уруглар.

Айтырыг демдээ бижип каан база бир ог бар-дыр, ол чуу деп ог ирги, уруглар. Тып корунерем. Демги-ле состеривис бар: мен, сен, ол, бис, силер, олар- ат оруннары.

Кичээлдин сорулгазын дамчыдары

Созуглел-биле ажыл

-Бердинген ийи созуглелди номчуулунар, уруглар. Чуну эскерип кагдынар? Ийи дугаар одуругда домактарда чуу чок тур? Кандыг состер ажыглаан-дыр? Силер ол состерни ажыглап турар силер бе? Чуге?

Белек ыяш чарган, Мерген суг ускан, а Оля дунмазын Мен ыяш чарайн, сен суг ус, а ол дунмазын ойнаткан. ойнатсын. Бис оон ойнаар бис. Силер база (Слайд 4) ойнанар.

Туннел: Чүнү билип алыр бис?

  • Кичээлде мен, сен, ол,бис, силер, олар деп сөстер азы ат оруннарыныӊ дугайында билип алыр бис.

Чүү чүвеге өөренип алыр бис?

  • Ат оруннарын созуглелде домактардан ылгап;

  • оларны чугаавыска ажыглап;

  • арыннарга болгаш саннарга өскертип;

  • домакка ат орну кандыг кежигун болурун тып өөренир бис.

III. Чаа теманы шингээдип алыры.

  1. Ат орнун билип алырынга планны тургузары.

— Кыдырааштарынар ажыткаш, ай, хунун бижинер.

Февральдын он дорду.

Мен, сен, ол, бис, силер, олар-ат оруннары.

Уруглар, бистер ат орнунун дугайында билип алырда, оске чугаа кезектерин ооренип тургаш, оларнын дугайында кол билип алыр чуулдеривисти план азы айтырыглар ёзугаар ооренип турган бис. Ынчангаш, ат орнунун дугайында чуну билген турарыл?

1.Мен, сен, ол, бис, силер, олар деп состер кайы чугаа кезээ болурул?

2.Ат орну шын чугаа кезээ болур бе?

2.Ат орнунун канчаар хереглеттинери?

3.Ат орунарынын айтырыглары.

4. Ат оруннарынын арыннары болгаш саны.

5.Ат оруннарын тывары.

6.Домакка кол ролю. (Слайд 5)

2. Созуглел-биле ажыл.

Чайын Катя-биле холге чораан бис. Мен эштип эгеледим, а ол хунге догеленип чытты. Оолдар чедип кээрге, бис чаныптывыс. Олар кежээге чедир холге ойнааннар.

— Созуглелде кымнарнын дугайында чугаалап турарыл? Домак бурузунде кымнын дугайында чугаа чоруп турарыл база аттарнын орнунда чуу деп состерни ажыглап турарыл? Ат оруннарын канчаар хереглээр-дир?

— Ат оруннарынга айтырыглардан салынар. Кайы чугаа кезээнин айтырыглары-биле домей-дир?

3. Диалог тургузары.

— План ёзугаар 1 дугаар айтырагга харыыдан берээлинер. Кым чуу деп бодап турарыл? Чуге ынчаар бодап турар силер? Ат оруннарын киирип тургаш, «Онаалга» деп чугаадан тургузаалынар. Уш эжишки кудумчуга ужуражып келгеш, чугаалажы берген:

— Сен онаалган кылып алдын бе?

-Мен онаалгам кылып алдым. Силер канчалдынар?

-Бис база кылып кааптывыс.

-Чугаалажып тургаш, чугаавыстын кезээнге ажыглаар-дыр бис бе?

Туннелден ундурунер: Ат оруннары чуве аттарынын айтырыгларынга харыылаар. Кым? Кымнар? Чуу?Чулер? деп айтырыгларга харыылаттынар. Домакка кол сос бооп чоруур.

4. Таблица-биле ажыл (самбырага ажыл)

-Ам силерге карточкалар улеп бээримге, оларнын таблицада туруштарын тывар силер, уруглар.

Карточкалар: мен, сен, ол, бис, силер, олар.

1-ги арын

2-ги арын

3-ку арын

-Эр хейлер! Боа т оруннарынга кандыг айтырыг салып болур бис? Ам ажылывысты туннээлинер.

Туннел: — Кандыг арыннарлыг болурул? Чангыстын санында ат оруннарын аданар. Хойнун санында ат оруннарын аданар. Ат орну адын адаар-дыр бе? Мен, сен, ол, бис, силер, олар – арыннын ат оруннары деп адап болур бе? Чуге?

-Соолгу огде кандыг чугаа кезээ бар болду?

-Кандыг состер хамааржыр-дыр?

-Бо огден чаа чуну билип алдынар, руглар?

5) Созуглелдин бижилгези. Диктант. (Кыдыраашка ажыл)

-Созуглелди адап бээримге, кичээнгейлиг дыннап оргаш, бижинер. Экрандан хыналдазын кылынар. Ат оруннарынын адаан шыйгаш, арынын болгаш санын тодарадыр.

Сен шыдыраалап билир сен бе? Мен дунмамны шыдыраалап ооредип алган мен. Бис хостуг шакта ойнап турар бис. Оон шыдыраалаары шыырак апарган. Шыдыраа – солун боолгаш ажыктыг оюн. Ол кижинин угаанын сайзырадыр, шыдамык болгаш кичээнгейлиг болдурар. (Слайд 6)

Бот-боттарын хынажыр, кымнын билип алганынга туннелден ундурер. Чанында эжинге унелелди бээр: шупту шын болза, светофорнун ногаан ону, чангыс чазыг болза, кызыл-сарыг ону, частырыглар хой болза, кызыл онну коргузер силер. Уш дугаар домакты домак кежигуннеринге сайгарар. Домак бурузунде а торну кайы кежигун болуп турарын тодарадыр.

Туннел: Ат орну домакка чугула кежигун – кол сос бооп чоруур. Оон ссонда соглекчини эдеринчилеп чоруур.

IV. Дыштанылга минутазы.

Шупту дыштаныптаалынар, уруглар. Самбыра мурнунче унуп кээр.

-Мен (бодунче айтыр), сен (чанында эжинче айтыр)

Ол (оске эжинче айтыр), бис (ол эжи-биле холдарындан туттунчур)

Силер-биле (чанында турар болук-биле туттунчур)

Олар база (шупту улуг тогерик кылдын туттунчур)

Чангыс ог-буле бис. (2 катап)

V. Чаа теманын быжыглаашкыны.

1.Оюн «Состу тып».

Хой сектер орнунга ат оруннарындан киирип номчунар.

… тейден чунгулаайн. … конькиле. … хаактазын. …тейден чунгулаалы. … конькиленер. … хаактазыннар.

Ат оруннарынын арынын болгаш санын айтынар. Хыналдазын чорударда, слайдыдан хынаар.

2) Чурук-биле ажыл.

Хамык-ла чуулдернин чажыттарын билип алырда, чуу херек деп бодаар силер, уруглар? Ол кайда барыл?

Библиотека дугайында чурук. Слайд

-Бо состун шын бижилгезинче корунер: библиотека. Бижип алынар. Ол состен укталган ында ажылдап турар мергежилдиг кижини кым дээрил?

-Библиотекарь.

Библиотекага чуну канчаарыл?

( номчуттунар, номнар коор, номнар шилиир, чуруктар коор…)

Бо сос болгаш ат оруннары кирип турар домактардан тургузунар.

-Сен библиотека баар сен бе?

-Мен библиотекаже эртен баар мен.

VI . Рефлексия. Кичээлдин туннели.Таблицаны долдуртуру.

— Ажылывысты туннептээлинер уруглар?

-Бо огден чуну билип алдынар? Кандыг чугаа кезээ бар болду?

Бо ог силерге ажыктыг болду бе?

Чугаа кезээ

Айтырыглары

Канчаар хереглээри

Арыннар, саннар аайы-биле ат оруннарын бижи

Ат орну

Кым? Чуу? Кымнар? Чулер?

Чувелерни айтыр, адын адавас

Чуве аттарынын орнунга ажыглаар

Арыннарлыг болур.

Саннарга оскерлир

Падежтерге

-Чуну билип алдывыс?

-Чуну сонуургадынар?

VII.Демдектер салыры.

VIII. Онаалга бээри, болдунар болза онаалганы тайылбырын бээр

-Бажынга ат оруннары кирип турар 3 домак бижип эккээр. Слайд.

Чижээ: Мен эртен холче агаарлаар мен.

«Чугаа кезээ»

Ч.а. Д.а. С.а.

Ат орну ?

мен сен

ол бис

силер олар

Арыннары/саны

1-ги арын

2-ги арын

3-кү арын

multiurok.ru

Тыва дыл 4 класс | Образовательный портал EduContest.Net — библиотека учебно-методических материалов


Муниципалдыг бюджеттиг ниити өөредилге чери
Чал-Кежиг ортумак школазы Чеди-Хөл кожуун Республика Тыва
ШМК-ның хуралынга көрген
__________/Хоз-оол Л.А/
Протокол № 1
«25» август 2014ч Директорнуң өөредилге талазы-биле оралакчызы чөпшээрээн
__________/Оюн А.Ч./
«28» август 2014ч Школаның директору 51 дугаар дужаалы-биле бадылаан
__________/Хунажык Х.В./
«30» август 2014ч
ТЫВА ДЫЛГА
АЖЫЛЧЫН ПРОГРАММА

Клазы: 4
Деңнели: үндезин
Программаны тургускан башкы
Базыр-Сады Айлана Чыртак-ооловна
Тайылбыр бижик
Тыва дыл – Тыва Республиканын ундезин чурттакчылары болур тываларнын торээн дылы. Амгы уеде ол Тыва Республиканын куруне дылдарынын бирээзи апарган. Тыва дыл чугле харылзажырынын эвес, тыва культуранын – улустун аас чогаалынын, литературанын, театр уран чуулунун болгаш радио, теледамчыдылганын, парлалганын, эртемнин, албан — херек кылырынын, ооредилгенин база кижизидилгенин дылы апарган.
Тыва школалар тургустунганынын бирги хунунден эгелээш, тыва дылды тускай эртем кылдыр ооредип эгелээн деп тыва эртемденнер бижип турар.
Тыва дылды эге школага ооредири уругларнын угаан-медерелин, логиктиг боданыышкынын сайзырадырынга, оларны эки мозу-шынарга кижизидиринге, куш-ажылга белеткээринге, уругларнын ниити билиинин, культуразынын деннелин бедидеринге улуг ужур-дузалыг. Школага тыва дылды ооредири уругларга торээн дылынын дугайында эге чада билиглерни бээр, оске эртемнерни шингээдип алырынга дузалыг.
Тыва дылдын программалары школаларнын тургузуунун, сорулгаларынын база тыва дылдын болгаш ниити дыл эртеминин хогжулдезинин аайы-биле чаартынып турган.
Бо программаны 2-4 класстарның тыва дыл болгаш номчулга кичээлинге таарыштыр тургускан.
Эге класстарга тыва дылды ооредиринин программазының кол сорулгалары:
-уругларны медерелдии-биле шын номчуур, бижиир болгаш чугаалаарынга ооредири;
-торээн дыл болгаш литература талазы-биле эге билиглерни бээри;
-уругларны ном-биле ажылдаарынга чанчыктырары, номчулга болгаш билиглерже чуткулун хайныктырары;
-номчулга болгаш бижилгенин дузазы-биле бойдусту, ниитилелдин амыдыралын, болуушкуннарны хайгаараары;
-уругларны чечен чогаал оранынче углап, сөстүң уран чурумалдыг овур-хевирин дамчыштыр сөзүглелдиң долу болгаш делгем утка-шынарлыын хөй талазындан угаап билип алырынга дузалааар;
-уругларны эки мозу-шынарлыг, идепкейлиг, куш-ажылга ынак, хулээнген херээнге харыысалгалыг кижи болурунга, таварышкан бергелерни бот-тускай ажып эртерин болгаш чараш чуулдерни эскерип билиринге кижизидери;
-ооренип турар чуулдерин сайгарып, деннеп, болуктеп, туннеп, тайылбыр кылып билиринге чанчыктырары;
Ниити билиглер, арга-мергежил болгаш ажыл-чорудулганын аргалары:
1. Ханы билиг алырынын ажыл-чорудулгазы.
Бир чуул-биле болуп турар болуушкуннун оскерилгезин тывары, хайгааралды аас-биле тайылбырлаары. Деннелге аргазын ажыглап тургаш, деннештирип турар чуулдернин онзагайларын илередири. Хайгаараар, шенелде кылыр сорулга-биле туннелдерни денн

educontest.net

План-конспект урока (4 класс) на тему: Тыва дыл кичээли. 4 кл. Онаарынын падежи

4 класска тываа дыл кичээли. Темазы: Онаарынын падежи. 


Сорулгазы. 1. Ооренген падежтерин бот-боттарындан ылгап билирин улам быжыглаар, онаарынын падежинин оске падежтерден ылгалыр демдектери-биле таныштырар.
                    2. Уругларнын кичээнгейин, боданып билирин, боду билигни дилеп- тыварынга билиин сайзырадыр.
                    3. Уругларны тыва дылынга ынак, ону сонуургаарынга, чараш-аажы чанга кижизидер.

Кичээлдин чорудуу.

1.Организастыг кезээ. Аалчылар-биле мендилежир.

2. Мотивация ( кичээнгейни хаара тудуп алыры)

 Мен чаа чуулду ооренип алыксап тур мен.

Мен чаа чуулду ооренип алырынга белен мен.

Мен чаа чуулду ооренип алыр мен.

— Ажылдап кириптеринге белеткенип алыылынар уруглар. Кыдырааштарга ай хунун бижээш чараш бижилгени кууседиптээлинер. (хортук, сыртык). Шын бижилгезин тайылбырлаар.

3.Сорулга, теманы тодарадыры

Бир оолду хоомейлеткен.

Ийи оолду дураннаткан.

Адазынга баштаткан,

аржаанын дергилээн.

Дорт аътты чарыштырган,

Кузунгузун кыланнаткан.

(Машина мотору, караа, чолаачызы, бензини,дугуйлары, корунчуу)

— Машина деп состу чуу деп очулдуруп болур бис, уруглар? (чычаан)

— Карартыр парлаан состерге айтырыглар салыр. Кичээлдин сорулгазын дыннадыр.

— Бо хун кичээлде кымны? Чуну? деп айтырыгларга харыылаттынар  чуве аттары кандыг падежте  турарын тодарадыр бис.

3. Катаптаашкын (актуализация)

Самбырада карточкаларны стрелкалар-биле тудуштурар:

А.п.

Кым? Чуу? (кымнар? Чулер?)

Х.п.

Кымнын? Чунун7(Кымнарнын7Чулернин?)

Б.п.

Кымга? Чуге? (Кымнарга? Чулерге?)

Кымны? Чуну? (Кымнарны? Чулерни?)

 

— Чуу деп айтырыглар артып калды, уруглар?

— Кайы падежтин айтырыглары деп бодаар силер?

— Силернин ол даап бодаашкынынарны бадыткаары-биле мергежилгелерден кууседиптээлинер.

4.Чаа билиглернин баштайгы шингээдип алыышкыны.

Мергежилге 153. Кыдыраашка куусеткенинин соонда 1 домакты сайгарар.

 Эки кижи малды, этти камнаар.

Туннел: Онаарынын падежинде чуве аттары щилчилелиг кылыг созунун объектизин азы угланган созун  илередир болгаш домакка немелде болур.

Сула шимчээшкин: Хомузумну ойнай бээр мен кон-кон-кон

                                    Койгунактар ырлажы бээр кон-кон-кон

                                    Дошпулуурну ойнай бээр мен дын-дын-дын

                                   Тоолайлар танцылай бээр дон-дон-дон

                                    Барабанны кага бээр мен бум-бум-бум

                                    Койгунактар марыштай бээр бум-бум-бум

6. Баштайгы быжыглаашкын (болук ажыл-биле ажыл).

— Улегер домактарны шын тургузар. О.п. турар чуве аттарынче айтырыглар салыр.

Чалгааны ооредир,                                        Улугну хундуле,

Чаш ыяшты олуртур.                                       Бичиини кээрге.

                                             Эртинени черден казар

                                            Эртемненрни номдан тывар

                              Чалгаа оореникчи – башкыны хилинчектээр,

                               Шапты болды – чазаныкчыны олуртур.

                                           Эдинни камнап эдиле,

                                           Эжинни ханы хундуле.

                                               Тандыны дагып чор,

                                              Даайынны хундулеп чор.

                                            Дезигни аргамчы-биле тудар.

                                              Тенекти когудуг-биле дудар.

— О.п. чуве аттары улустун аас чогаалында хойу- биле ажыглаттынып турарын база кордувус. Ук пажежте турар чуве аттары  кымны? Чуну? деп айтырыгларга харыылаттынар болгаш кылыг созунун угланган объектизин илередир.

 — Бо улегер домактар бисти чуге ооредип турар – дыр уруглар? Кижии чалгаа чорбас, тенек болбас, эдин камнаар эжин хундулээр…

5. Билген чуулунун баштайгы хыналдазы

Мергежилге 154. Онаалгазын кым номчуптарыл? (Бот ажыл)

Туннел: Онаарынын падежинин кожумаа соске чаа утка киирбейн, домакта состерни харылзаштырып чоруур.

— Устунде чугаалаан туннеливисти бадыткаар кылдыр сос катыжыышкыннарындан аас-биле тургузуптунар.

Чижээ: Чакпаны аштаар, …

6. Билген чуулунун туннел хыналдазы (тест):  

® Тыва дылда каш падеж барыл?

5 ⃝                   6  ⃝                   7 ⃝

® Онаарынын падежинин айтырыглары?

Кым? Чуу? ⃝                     Кымнын? Чунун? ⃝                     Кымны? Чуну? ⃝

® О.п. чуве аттары домакка кандыг кежигун болурул?

Кол сθс ⃝              немелде ⃝                   сθглекчи ⃝

®Домакта ылгаан сθс кандыг кандыг кожумак турарыл?

Самолёт тайга…    ажыр ужа берген.

— да ⃝                       -нын ⃝                      — ны ⃝  

Туннел:

 -Чаа чуну ооренип алдынар?
-Чуу деп айтырыгга харыыыны тыптывыс, тайылбырлап чугааланар?
-Чунун дугайында ам-даа хойну билип алыксап тур силер?

      Кичээлдиӊ сорулгазынга дүүштур чедип алган чедиишкиннерге даянып алгаш, беседаны чорудар.Уругларны кичээлдин эгезинче дедир ээлдирип, кичээл эгезинде кылып чадап каан ажылын чедир күүседирин сумелээр. Кичээлде бодунун күүсеткен ажылынын тѳнчу түннелин шын тодарадыр. Эгезинде бергедешкен айтырыынче ээп кээп, ону ѳѳренип алган билиинге даянып алгаш, кууседип, шынзыдар. Углаар-баштаар (рег.)


7. Онаалга,тайылбыр ажылы

8. Рефлексия. «Чедиишкиннер чадазынга» бодунарнын кичээлге ажылдаанынарны тунненер 

Демдектер.

Адын бижи______________________

® Тыва дылда каш падеж барыл?

5 ⃝                   6  ⃝                   7 ⃝

® Онаарынын падежинин айтырыглары?

Кым? Чуу? ⃝               Кымнын? Чунун? ⃝             Кымны? Чуну? ⃝

® О.п. чуве ады домакка кандыг кежигун болурул?

Кол сθс ⃝                     немелде ⃝                   сθглекчи ⃝

®Домакта ылгаан сθске  кандыг кандыг кожумак турарыл?

Самолёт тайга…    ажыр ужа берген.

— да ⃝                       -нын ⃝                      — ны ⃝  

nsportal.ru

Календарно-тематическое планирование (4 класс) по теме: КТП тыва дыл

Кичээлдин темазы

Шагы

Арыны

Кичээлдин сорулгазы

Хуну

план

факт

1-ги улдун

1

Домак. Медээ, айтырыг, кыйгырыг домактары. Харылзаалыг чугаа.

1

3 – 6

Состерден домактын ылгалын тодарадып, домактар тургузары; домактарны утказынын аайы-биле шын номчууру; утказы дес-дараалашкак домактар чогаадып, харылзаалыг чугаа тургузары.

03.09.

2

Домак кежигуннери. Домактын чугула кежигуннери.

1

7 – 10

Домак кежигуннеринин дугайында оореникчилернин 3-ку класска алган билиглерин, чанчылдарын ханыладып катаптаар; домак иштинден чугула кежигуннерни тып, оларнв ийиги черге кежигуннерден ылгап билирин ханыладыр; домак кежигуннеринин аразында харылзаазын шын тургузары.

05.09.

3

Созуглел. Созуглелдин хевирлери.

1

11 – 14

Созуглел – харылзаалыг чугаа дугайында алган билиглерин быжыглаары: темазы болгаш кол бодалы, созуглелдин кезектери, кезек бурузунде домактарнын утка талазы-биле харылзаазы, созуглелдин планы;  созуглелдин янзылары ( тоожуушкун, чурумал, угаап боданыышкын)-биле таныштырылга.

06.09.

4

Уннер болгаш ужуктер. Слог.

1

14 – 17

Уннер, ужуктер болгаш слогтар дугайында 3-ку класска алган билиглерин ханыладыр катаптаар база оларнын шын бижилгезин быжыглаар

10.09.

5

Ажык эвес уннерни дакпырлап бижиири.

1

17 – 20

Дакпырлап бижиир ажык эвес уннернин катаптаар база оларнын шын бижилгезин быжыглаар

12.09.

6

Куштуг болгаш кошкак ажык эвес уннер.

1

20 – 23

Куштуг болгаш кошкак ажык эвес уннерни катаптаар база оларнын шын бижилгезин быжыглаар

13.09.

7

Хыналда диктант «Чараа-чечен».

1

Домак дугайында болгаш шын бижилгеге хамаарыштыр оореникчилернин 1 – 3 класска чедир алган билиглерин хынаар

17.09.

8

Частырыглар-биле ажыл. Катаптаашкын.

1

Уругларнын диктантыда чазыпкы дег частырыгларынга катаптаашкын

19.09.

9

Дазыл болгаш торел состер.

1

23 – 26

Дазыл болгаш торел состер дугайында уругларнын алган билиглерин ханыладып катаптаар; торел состерни болгаш оларнын ниити кезээ – дазылды тып билиринин чанчылдарын быжыглаар.

20.09.

10

Кожумактар. Ниити билиг.

1

26-27

Оореникчилернин 3-ку класска состун уткалыг кезектери – кожумактар дугайында алган билиглерин катаптап ханыладыр

24.09.

11-12

Чогаадылга кожумактары.

2

27 – 32

Состун база бир уткалыг кезээ – чогаадылга кожумаанын дугайында билигни бээ, чогаадылга кожумактарынын дузазы-биле чаа состер тургузуп ооредир.

26.09.

27.09.

13-14

Оскертилге кожумактары.

2

33 – 39

Оскертилге кожумактарынын дазылга чаа утка киирбейн, домакка состернин аразында харылзаазын тургузарынын дугайында база арын, сан, уезин коргузери-биле таныштырар; оларнын домакка состер харылзаштырар ролюн чурук езугаар ажыл-биле быжыглаар.

01.10.

03.10.

15-16

Дефистеп бижиир нарын состер.

2

40 – 44

Дефистеп бижиир нарын состер дугайында 3-ку класска алган билиглерин улам ханыладыр; оореникчилернин чугаазын чаа нарын состер-биле байыдар; аянныг номчулганын чанчылдарын быжыглаар.

04.10.

08.10.

17

Чугаа сайзырадылгазы. Эдертиг «Демниг ажыл».

1

Номчаан чугаазын эдерти, аянныг кылдыр чугаалаарынга чанчыктырар; белен план езугаар чугаалап билирин быжыглаар; куш-ажылдын ажыктыынын дугайын билиндирер.

10.10.

18

Домак. Нарын домак.

1

47 – 49

Нарын домак дугайында уругларга билиндирер; бодуун болгаш нарын домактарны ылгап билиринге ооредир; нарын домактарга бижик демдектерин шын салып билирин чедип алыр.

11.10.

19

Чангыс аймак кежигуннерлиг домактар.

1

50 – 53

Мурнунда класстарга алган билиглеринге даянып, домактын кандыг кежигуннерин домактын чангыс аймак кежигуннер дээрин билиндирип, оларны тыварынга, санаан аян-биле номчуурунга чанчыктырар

15.10.

20-21

Чангыс аймак кежигуннернин холбажыр аргалары.

2

54-61

Чангыс аймак кежигуннернин холбажыр аргаларын билиндирер, санай адап турда, бижик демдектерин салырын билиндирер

17.10.

18.10.

22

Дорт чугаалыг домактар.

1

62-66

Дорт чугаа болгаш авторнун чугаазынын дугайында, авторнун созунун соолунге турар дорт чугаага бижик демдектеринин салырынын дугайында ниити билигни бээр, шын дыннап, номчуп билиринге чанчыктырар

22.10.

23

Чугаа сайзырадылгазы. Эдертиг «Арыгга хонган».

1

Номчаан чугаазын эдерти, аянныг кылдыр чугаалаарынга чанчыктырар; белен план езугаар чугаалап билирин быжыглаар

24.10.

24

Диалог.

1

67-69

Диалог дугайында билигни бээр, диалог чугааны аянныг номчуурун коргузуп, бижик демдектерин шын салырын чанчыктырар

25.10.

25

Созуглел. Созуглелдин темазы, кол бодалы.

1

70-73

Созуглелдин темазы база кол бодалы деп чул, созуглелдин адын (эгезин) канчаар тыварын, планын канчаар тургузарын ооредир, олар бот-боттарынын аразында харылзаалыг деп чуулду билиндирер

29.10.

26

Хыналда диктант

1

Домак дугайында болгаш шын бижилгеге хамаарыштыр оореникчилернин билип  алган билиглерин хынаар

31.10.

27

Частырыглар-биле ажыл. Катаптаашкын.

1

Уругларнын диктантыда чазыпкы дег частырыгларынга катаптаашкын

01.11.

2-ги  улдун

1

Чуве адынын утказы болгаш харыылаар айтырыглары.

1

74-78

Чуве адынын дугайында мурнунда класстарга алган билиглерин ханыладыр, бижимел болгаш аас чугаазын чаа-чаа чуве аттары-биле байыдар

12.11.

2

Чуве адынын падежтерге оскерлири. Чангыстын саны.

1

79-83

Домакка оске состре-биле каттышкаш, чуве аттарынын кожумактарынын оскерлип чоруурунун дугайында алган билиглерин ханыладыр, чуве адынын кожумактарын тодарадып билирин чедип алыр

14.11.

3

Адаарынын падежи.

1

84-85

Адаарынын падежинде чуве аттары кандыг айтырыгларга харыылаттынып чоруурун, домактын кандыг кежигуну болурун билиндирер

15.11.

4

Хамаарыштырарынын падежи.

1

86-88

Хамаарыштырарынын  падежинде чуве аттары кандыг айтырыгларга харыылаттынып чоруурун, оске падеж кожумактарындан ылгап билирин чедип алыр

19.11.

5

Бээринин падежи.

1

89-90

Бээринин  падежинде чуве аттары кандыг айтырыгларга харыылаттынып чоруурун, оске падеж кожумактарындан ылгап билирин чедип алыр

21.11.

6

Онаарынын  падежи.

1

90-91

Онаарынын  падежинде чуве аттары кандыг айтырыгларга харыылаттынып чоруурун, оске падеж кожумактарындан ылгап билирин чедип алыр

22.11.

7

Турарынын падежи.

1

91-93

Турарынын  падежинде чуве аттары кандыг айтырыгларга харыылаттынып чоруурун, оске падеж кожумактарындан ылгап билирин чедип алыр

26.11.

8

Унеринин  падежи.

1

94-96

Унеринин  падежинде чуве аттары кандыг айтырыгларга харыылаттынып чоруурун, оске падеж кожумактарындан ылгап билирин чедип алыр

28.11.

9

Углаарынын  падежи.

1

96-97

Углаарынын  падежинде чуве аттары кандыг айтырыгларга харыылаттынып чоруурун, оске падеж кожумактарындан ылгап билирин чедип алыр

29.11.

10

Хойнун санында чуве аттарынын падежтерге оскерлири.

1

98-99

Чангыстын чуве аттарыны падежтерге оскерлиринге даянып, хойнун санынга оскерлиринин дугайында билигни бээр

03.12.

11

Чуве адынын хамаарылга хевири.

1

100-102

Чуве адынын хамаарылга хевиринин утказын, ООН кожумактарын билиндирер, хамаарылга кожумактарлыг чуве аттарын чугаага делгеренгей ажыглаарын чедип алыр

05.12.

12-13

Орус дылдан улегерлеп алган состернин падежтерге оскерлири.

2

103-105

Орус дылдан улегерлеп алган состернин падежтерге оскерлиринин онзагайын билиндирер, оларын шын бижилгезин шингээттирер

06.12.

10.12.

14

Хыналда ажыл «Чуве ады».

1

Чуве адынын дугайында билип алган билиглерин хынаар

12.12.

15

Демдек адынын утказы болгаш харыылаар айтырыглары.

1

106-107

Демдек адынын чугула шынарлары-биле таныжылга, домакта, созуглелде демдек аттарын, демдек адынын хамааржып чоруур чуве адын тып ьилиринин мергежилдерин сайзырадыр

13.12.

16

Демдек аттарынын чуве аттары-биле холбаазы.

1

108-110

Состерни домактарга харылзаштырып билиринин мергежилдерин сайзырадыр, демдек адынын чуве адынга хаммааржып чоруурунун дугайында оореникчилернин алган билиглерин улам ханыладыр

17.12.

17

Укталбаан болгаш укталган демдек аттары.

1

111

Демдек аттарынын –ныг, -ниг, -нуг, -нуг, -тыг, -тиг, -туг, -туг деп кожумактарын шын бижиирин шингээттирер

19.12.

18

Удурланышкак болгаш чоок уткалыг демдек аттары.

1

112-116

Удурланышкак болгаш чоок демдек аттары-биле таныштырар, оланын чугаага ужур-дузазын билиндирер

20.12.

19

Хыналда диктант «Мээн глобузум».

1

Чартык чылда билип алган билиглерин хынаар

24.12.

20

Частырыглар-биле ажыл. Катаптаашкын.

1

Уругларнын диктантыда чазыпкы дег частырыгларынга катаптаашкын

26.12.

21

Чартык чылда ооренгенин катаптаар

1

Чартык чылда ооренгенин катаптаар

27.12.

nsportal.ru

тыва дыл 4 класс | Школьные файлы SchoolFiles.net


Тыва дыл θθредир программанын тайылбыр бижии
Программаны Тыва Республиканын ниити ѳѳредилге эге школазынын 1-4 класстарынгва Федералдыг Куруненин ооредилге стандарттарынга дууштур тургускан:
Россия Федерациязынын Ооредилге яамызынын ФКОС-тун 2004 чылдын март 4-те унген № 1089 дужаалы:
Россия Федерациязынын базистиг ооредилге планы № 1312 09.03.2004 чыл.
Тыва Республиканын эртем болгаш ооредилге яамызынын бадылааны регионалдыг базистиг ооредилге планы № 953/д-1, 13.10.2011 чыл.
Тыва Республиканын эге школага тыва дыл ооредилге программалары: эге школанын тыва дыл программаларынын 1-ги класска бижикке ооредиринин болгаш чугаа сайзырадылгазынын тайылбыр бижии Э.Д.Ондар, Н.Ч.Дамба, 2-4 класстарга программаларны А.К.Ойдан-оол тургускан (Национал школа хогжудер институт, «Тываполиграф» 2008ч)
Тыва дыл – Тыва Республиканын ундезин чурттакчылары болур тываларнын торээн дылы. Амгы уеде ол Тыва Республиканын куруне дылы апарганы-биле холбаштыр оон ажыглалы хой уткалыг. Ол дээрге чугле харылзажырынын эвес, тыва культуранын – улустун аас чогаалынын, литературанын, театр уран чуулунун болгаш радио, теледамчыдылгаларнын, парлалганын, эртемнин, албан-херек кылырынын, ооредилгенин база кижизидилгенин дылы.
Тыва дылды эге школага ооредири уругларнын угаан-медерелин, логиктиг боданыышкынын сайзырадырынга, оларны эки мозу-шынарга кижизидеринге, куш-ажылга белеткээринге, черле оларнын ниити билиинин, культуразынын деннелин бедидеринге улуг ужур-дузалыг.
Школага тыва дылды ооредири, бирээде, уругларга торээн дыл дугайында эн кол эге чада билиглерни бээр, ийиде, оске эртемнерни шингээдип алырынын кол ундезини бооп турар.
Тыва республиканың ниити өөредилгениң национал-девискээр кезээ эге школаның өөреникчилериниң ниити сайзыралынче, оларның билииниң практиктиг болурунче угланган.Ооң кол сорулгалары мындыг:
өөреникчилерниң чогаадыкчы болгаш интеллектуалдыг шаан, бар курлавырын, сундузун, сонуургалын даштыкы хүрээлелге, улусчу культурага, төрээн дылынга, улусу педагогикага даянып тургаш сайзырадыр;
ал бодунга, өг-бүлезинге, төрелдеринге, чонунга, социал хүрээлелге, кижи төрелгетенге , бүдүн делегейге хүндүткел болгаш олар дээш харыысалга өөреникчиниң сагыш-сеткилин өмүнээзинден, ооң мээ-медерелинден, сагылга-чурумундан илерээр кылдыр кижизидер;
билигниң, шиңгээлдиң болгаш дуржулганың, ол ышкаш өөредилгениң янзы-бүрү хевирлериниң системазын уругларның этнопсихологтуг онзагайларын болгаш назы-харын барымдаалап чедирер;
уругларның айыыл чок чоруун хандырар, мага-бодунуң болгаш психиктиг кадыкшылын улусчу дидактика аргалары-биле камгалаар, быжыктырар;
уругнуң бот тускайлаң онзагайларын кадагалаар болгаш аңаа деткимчени көргүзер.
Ооредилге эртеминин курузунун ниити характеристиказы
Тыва дыл программазын Тыва Респупбликанын ниити ооредилгезинин эге школага 1-4 класстарга тыва дыл талазы – биле куруне стандарттарынга дууштур Александра Кас

schoolfiles.net

Тестилер (2,3,4 класс) Тыва дыл

Тест. 2 класс.

  1. 3 слогтан тургустунган 36 ужукту айтып турар состу бижи. ————————-

  1. Состу тыпкаш, бижи: 6 н; 100 кук;

  1. Одуруг бурузунден артык состу тыпкаш шый:

Школа, бажын,кажаа

Орлан,Айсула, Айдыс

Инек, торга, хой.

4) Бердинген состер-биле улегер домакты шын тургус:

Билбес, кижи,ужук, чоктан,дора,уну.

5) Тывызыкты тыпкаш, харыызын бижи.

Коданы ак, хою кара. (…………..).

6) Кым? Чуу? деп айтырыгга харыылаар состерни шый.

Сарыг, хаван, чымчак,хойжу, туткан.

7) Состу тыпкаш шый.

Ла, тон, ка, су.

8)Эгезинде т-д, п-б,к-х деп ужуктер кирген 3-3 состерден бижи.

9)Унунден ужуу хой состерни тыпкаш шый.

Аал, хол,чаъс, шортан,февраль.

10)Чангыс слогтан тургустунган каш сос барыл?

Башкы, авам, класс, хову, каът, шугум.

а) 6. б)2. в)3.

11) Кандыг? деп айтырыгга харыылаар 4 состен бижи.

12)Удурланышкак уткалыг созун тыпкаш бижи

Соок-…………

Дидим-………

Суук-………..

Тудар-………

Каржы-……….

Дыштаныр-……

13)Каапкан ужуктерни киирип бижи.

Корунчук..е ма..наар а..дым,

Хорзун..нге хор..ок аъ..ым. ( кон..ки).

14) Час деп сос-биле домактан чогаадып бижи.

15) Ю, Я, Е, Е.- бо ужуктер соске кажан ийи ун илередирил?

а) состун ортузунга чорааш.

б) состун эгезинге ; ажык уннун соонга чорааш.

в) состун соолунге чорааш.

Тест. 3-4 класс.

  1. 3 слогтан тургустунган 7 хонукту айтып турар состу бижи: …………………….

  2. Состу тыпкаш бижи. 7 р, 2 с, 6 н, 100 кук.

———————————————————————

————————————————————————

  1. Одуруг бурузунден артык состу тыпкаш шый.

Дош, хлеб, бажын.

Жираф, аът, чаан.

Эмчи, чечек, башкы.

Хоюг,ховаган, чырык.

  1. Удурланышкак уткалыг 4 эжеш состен бижи.

——————————————————————-

———————————————————————

——————————————————————-

——————————————————————-

  1. Чоок уткалыг 4 эжеш состен бижи.

———————————————————————

————————————————————————

————————————————————————

—————————————————————————

6)Унунден ужуу хой 3 состен тып бижи.

—————————————————————-

——————————————————————

7)Ужуунден уну хой 4 состен тып бижи.

——————————————————————

———————————————————————

——————————————————————-

8) Тывызыкты тыпкаш харыызын бижи.

Коруп, шыгаап аттым,

Холегези чыдып кагды. (………………………………)

9) Каапкан ужуктерни киирип бижи.

орга, …агаа, …ерезин,ту…кан, ту..угжу, би..ек.

У…уп чор..аш, ыыт..авас,

У..уп чы..каш, ы..ттавас,

От..уп кел..еш мо..реп у..ер.

10) Улегер домакты шын тургус.

Корбээнин, коор, ада, оглу,

Кызы, ие, коор, корбээнин.

График работы психолога

Понедельник

14.00 -16.00

(2 часа)

Коррекционно-профилактические и развивающие занятия. (индивид/групп)

По плану.

Вторник

13.00 – 15.00

(2 часа)

Психодиагностика

(индивидуальная)

По плану.

Среда

14.00 – 17.00

(3 часа)

Консультирование

(индивид / групп)

По запросу

Четверг

13.00 – 14.00

(1 час)

Коррекционно-профилактические и развивающие занятия.

По плану.

Пятница

13.00 – 17.00

(4 часа)

Психодиагностика

По запросу.

Суббота

10.00 – 13.00

(3 часа)

Методическое время (обработка результатов)

По плану.

Протокол

Исследование сферы взаимоотношений

« Учитель — ученик»

Дата исследования «____»

Класс _____________

Количество детей _______________

Учитель _________________________

Методика: Рисуночный тест « Школа зверей»__________

Цель исследования: Выявление предпочтений ученика по отношению к педагогам.

1) Кымнар-биле чурттап турар сен?

2) Акын,угбай бар бе? Олар сенден улуг бе азы биче бе?

3) Кырган-аван, кырган-ачан бар бе? Олар кайда чурттап турарлар?

4) Бажынында ойнаар ойнаарактарын бар бе? Олар кайда чыдарлар?

5) Кым-биле ойнаар сен? Ойнаарактарны, номнарны сенээ кым садып берип турар?

6) бажынынга бодунну канчаан алдынып турар сен? Эки азы багай бе? Бир эвес сен чурум урептер болзунза ачан чуу дээрил, сени кончуур бе? А аван чуу дээрил? Кырган-аван, кырган- ачан?

7) Бажынынга кымнын чугаазын эн-не дыннаар сен? Аваннын бе азы ачаннын бе?

8) Бир эвес сени кым бир кижи хомудадыпкан болза, кымга чугаалаар сен?

9) Бодуннун чажыттарынны кымга хой кезиинде чугаалаар сен?

10) Бажынынга аванга, бичии дунманга болгаш угбанга дузалажып турар сен бе?

11) Бажынынарда чечектер бар бе? Оларны кым сугарып турарыл?

12) Бажынынарда чуу деп дириг амытан азырап турар силер? Оларны кым чемгерип турарыл?

13) Кино,концерт коруп клуб барып турар сен бе? Кым-биле?

14) Бажынында телевизор,компьютер бар бе? Чуу деп теледамчыдылга коорунге ынак сен? Компьютерге кандыг оюннар ойнаарынга ынак сен?

15) Бажынында ынак номнарын,ойнаарактарын бар бе?

16) Бажынынга чуну канчаарынга эн-не ынак сен?(чуруурунга, ырлаарынга, танцылаарынга, кубиктер тударынга, тоол чугаалаарынга, солун оюн ойнаарынга).

17) Кудумчунда кады ойнаар эштерин бар бе? Оларнын-биле найыралын кандыгыл? Кады чуну кылырынга ынак силер?

Сорулгазы: Уругнун ооредилгеге чуткулдуун тодарадыры.

  1. Школага оорениринге солун бе?

  2. Эртенинне шолаже оорушку-биле кээп турар сен бе? Азы чамдыкта ооренмейн бажынынга туруксаар сен бе?

  3. Бир эвес башкын, эртен школаже келири албан эвес,ооренмейн барып болур ,деп чугаалаан-дыр сен канчаар сен? Ооренип чедип келир сен бе азы бажынынга артып каар сен бе?

  4. Кичээлдер болбайн барган болза эки бе сенээ?

  5. Башкы менээ онаалга бербээн болза деп бодаар сен бе?

  6. Школага келгеш ооренмес чугле ойнаар турган болза деп бодаар-дыр сен бе?

  7. Сен ада-иенге школа дугайын чугаалаар-дыр сен бе?

  8. Башкым бичии-ле шынгыы турган болза деп бодаар сн бе?

  9. Клазында эштерин хой бе?

  10. Чангысклассчыларын сенээ эки бе?

Анкета для определения школьной мотивации учащихся начальных классов.

  1. Тебе нравится в школе или не очень?

  2. Утром ты всегда с радостью идешь в школу или тебе часто хочется остаться дома?

  3. Если бы учитель сказал, что завтра в школу не обязательно приходить всем ученикам и что желающие могут остаться дома, ты пошел бы в школу или остался дома?

  4. Тебе нравится, когда отменяют какие-нибудь уроки?

  5. Ты бы хотел, чтобы тебе не задавали домашние задания?

  6. Ты бы хотел, чтобы в школе остались только перемены.

  7. Ты часто рассказываешь родителям о школе?

  8. Ты бы хотел, чтобы у тебя был менее строгий учитель?

  9. У тебя в классе много друзей?

  10. Тебе нравится твои одноклассники?

Диагностика уровня развития ребенка, поступающего в 1 класс.

Анкета ребенка

    1. Как тебя зовут? Назови имя, отчество и фамилию.

    2. Сколько тебе лет? Когда ты родился (дата)?

    3. С кем ты живешь? Назови членов своей семьи.

    4. Как зовут маму? Кем и где она работает?

    5. Как зовут папу? Кем и где он работает?

    6. Где ты живешь? Назови адрес.

    7. Ходишь ли ты детский сад?

    8. Чем ты любишь заниматься дома?

Психолого-педагогическое обследование ребенка.

  1. Сформированность учебных навыков по развитию речи и готовности к чтению можно проверить следующими вопросами:

а) Знаешь ли ты буквы? Какие?

б) Умеешь ли ты читать?

2. Приемы чтения: побуквенное, слоговое, словами:

а )чтение слогов — МА, РА, ША, АМ, УС.

б ) чтение слов – САША, РАМА, ПИЛОТ, РИСУНКИ, КАРТИНКИ;

в ) чтение текста из 2-3 предложений;

г ) ответы на вопросы по тексту (2-3 вопроса):

— односложные;

— полные;

д ) пересказ текста.

3. Составление рассказа по сюжетной картинке. Вопросы:

а ) Кого ты видишь на картинке?

б ) Что они делают?

в ) Что тебе нравится и почему?

4. Умение различать, выделять звуки в словах (дать 10 карточек).

Отложи те карточки, где есть звуки Ш, Р, Л, Щ.

5. Умение классифицировать предметы (посуда, мебель, животные, транспорт, насекомые).

6. Знаешь ли ты стихи? Расскажи.

7. Знаешь ли ты сказки? Расскажи.

Математические умения будущего первоклассника включают:

  1. Счет прямой и обратный в пределах 10.

  2. Сравнение чисел:

а )Какие числа стоят при счете перед числом 5?

б )Какие числа следуют за числом 7?

в )Назвать «соседей» числа 7.

г )Какие числа стоят между числами 3 и 6?

3. Решение простейших примеров и задач:

а ) 2 + 1 9 – 1 5 + 2

8 +2 7 – 2

б ) В корзине было 6 яблок, положили еще 2 яблока. Сколько яблок стало в корзине?

в ) В коробке было 6 карандашей, взяли 2 карандаша. Сколько карандашей осталось в коробке?

4. Знание геометрических фигур, цветов.

5. Соотнести цифру и предметы (имеется набор цифр и предметных картинок).

6. Расположить числа в порядке возрастания. Расположить цифры в порядке убывания.

Интеллектуальная готовность ребенка:

  1. Развитие мышления.

Понимание причинно- следственных отношений, связность речи, словарный запас. Установление последовательности картинок и составление рассказа по ним. Используются серии картинок по русским народным сказкам, субтесты Векслера, Кеэса.

  1. Понятийное мышление.

Методика «Простые аналогии», «Четвертый лишний», «Сравнение понятий».

  1. Общая осведомленность, словарный запас, звукопроизношение. Беседа, в том числе Векслера, Й. Ирасека. Венгера.

  2. Диагностика зрительной, слуховой памяти на основе методики А.П. Лурия.

  3. Уровень восприятия при соотнесении формы предметов с заданными обрацами. Методика «Эталоны» ( О.М.Дьяченко).

  4. Сформированность формально- логических операций. Задачи Пиаже.

Тест 2 класс.

1) Узадыр адаар ажык уннерлиг состернин адаан шый:

Бар, чаан, час, соок, сарыг, чыыл, саарыг, ал, хоор.

2) Ок-биле адаар (ъ- кадыг демдек бижиир ) состерни сактып бижи:

…………………………………………………………………………………………..

  1. фонарь, щетка, цирк деп состерни киирип тургаш, 3 домактан чогаадып бижи:…………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

  1. Эгезин т – д деп ужуктер-биле бижиир ыяштар болгаш куштар аттарын тып бижи:

Ыяштар:____________________________________________________________

Куштар:_____________________________________________________________

  1. Хой сек орунга б, п деп ужуктерни киирип бижи:

Чинге –чинге …..урулерлиг

Чидиг ногаан ….оштеривис.

  1. Тыва дылда каш ажык ужук барыл? Оларны бижи: ___________________________________________________________________

  2. Тыва дылда каш ажык ун барыл? шын харыызын шый:

1) 12; 2) 8; 3) 6.

8) Чуве аттарын хойнун санынче киирип бижи:

Аът –

Дыт _

Шет –

Элезин –

Терезин –

  1. Эгезинде к –х кирген уш –уш состерден сактып бижи:

К Х

1) 1)

2) 2)

3) 3)

  1. Ыыткыр уннерни бижи:______________________________________________

10 ) Дулей уннерни бижи: ___________________________________________

11) Хой сек орнунга кыска адаар ажык уннуг состерни тып бижи:

Киир — ………… баалык — ………….

Суун — ………… кадаар- ……………

Оон — ………….. кедээр — ……………

Тест по русскому языку.

  1. Раздели слова на слоги: Иван, Марина, карандаш, учительница, корабль ,дым, кукла, бабочка.

2) Раздели слова для переноса: школьники, Анюта, учитель, Юля, гнездо, сын.

3) Обведи правильный ответ. В конце восклицательного предложения ставится .

а) вопросительный знак. б) точка в ) восклицательный знак.

  1. Допиши: Наша речь состоит из ……………………………………………..

Предложение состоит из ……………………………………………………….

Начало предложения пишется ………………………………………………….

В конце предложения ставится …………………………………………………

Имена и фамилия людей пишутся ………………………………………………

Слова состоят из ………………………………………………………………….

Прочитай. Вместо точек напиши нужные буквы.

Рыжая б..лочка, вкусная б..лочка, черная ..алка, длинная …алка.

  1. Прочитай. Поставь знак ударения, подчеркни безударный слог:

Вода, поля, тазы, стена, дома, Федор, алфавит.

7) Прочитай слова. Подчеркни буквы, которые их различают:

Коза –коса; бабочка – папочка; лук – лак; осы –усы; дом –дым; галка –палка;

  1. Какие буквы надо добавить, чтобы получились новые слова?

Со…, со…., со…, со….

  1. Составь из слов предложение. Запиши его.

Высокие, в, ели, лесу, растут.

  1. Напиши слова, которые отвечают на вопросы кто? Что? Что делает? Что делают?

Кто?_______________________________________________________________

Что?_________________________________________________________________

Что делает? ___________________________________________________________

Что делают? ___________________________________________________________

  1. Прочитай. Вместо точек напиши нужные вопросы.

Трава (…………? ) зеленая. Небо (……………? ) синее. Облака ( ……….? ) белые.

Цветок ( ………….?) желтый.

  1. Напиши летние месяцы:___________________________________________

  2. Составь слова из слогов: ши, ма, на. воч, ки, де. бей, во, ро.

  3. Слог, на которой падает ударение, называется…..

а) безударным. б) ударным.

Тест по математике. 2 класс.

№ 1

.

1. 15 –деп санда 1 он 8 чангыс бар.

ийе чок

2. 12 деп саннын соонда 13 деп сан бар.

ийе чок

3. 17 биле 10 деп саннарнын ылгалы 7-ге ден.

ийе; чок

4. 17 биле 19 деп саннарнын ортузунга 16 деп сан турар.

ийе чок

5. 13 – дээрге 3 биле 10.

ийе чок

  1. 11 деп саны 1 –ге эвээжедир болза, 1 он болур.

ийе чок

№ 2. Шын харыызын тып.

  1. 16 деп саннын соонда: а ) 15. б ) 18. в ) 17

.

  1. каш деп санны 1 –ге эвээжедирге 12 болурул ?

а ) 11 б ) 13. в ) 3.

  1. 18 деп саннын мурнунда каш деп сан турарыл?

а ) 20. б ) 17. в ) 19.

  1. 15- дээрге 5 биле кажыл?

а ) 5. б ) 10. в ) 0.

  1. 12 деп санда каш он барыл?

а ) 2. б ) 12. в ) 1.

  1. кайы саннарнын туну 17-ге денил?

а ) 1 биле 7; б) 7 биле 10; в) 18 биле1;

  1. 19 деп санны 1-ге улгаттырар болза:

а) 10. б) 20. в) 18.

9. 16 дан биче сан: а) 14. б) 15. в) 17.

10. 14 биле 10 деп саннарнын ылгалы:

а) 10. б) 4. в) 1.

11. 2 он 7 чангыс- дээрге:

а) 20. б) 7. в) 27.

Тест по математике. 2кл.

1)Чангыс оранныг саннарнын адаан шый:

7, 13, 5, 29, 100, 3, 4, 72, 80, 8.

2). Эн улуг ийи оранныг санны шый::

5, 7, 10, 26, 67, 99, 100.

3). Оннары чангыстардан хой саннарны шый:

7, 35, 72, 64 57, 29, 92, 100.

4). 4 он 9 чангыс бар санны шый:

44, 49, 94.

5) Оннары чангыстардан 3 хой санны шый:

53, 63, 83.

6).Скобка иштинге бодалгаларнын кылдыныын ( + азы —) бижи:

а) Кроссвордта 15 сос бар. Катя 8 состу тып алган. Каш сос тывары артканыл? (…..).

б) Бир яблонядан уруглар 10 яблок чыып алган, а оскезинден 8-ти. Ийи ядлонядан шупту каш яблок чыып алганнарыл? (…..).

в) Дискге 15 ыры бижигкен, а кассетага 8 ыры эвээшти. Кассетага каш ыры бижиткенил? (….).

г) Женя 8 харлыг, а Саша 11 харлыг.Саша Женядан каш хар улугул? (….).

  1. Кайы санда 4 он 7чангыс барыл шый:

74; 17; 47.

  1. Кайы сан 70-ден 1 эвээжил шый:

59; 71; 69;

  1. 8 биле 50 деп саннарнын тунун тыпкаш шый:

42; 58; 85;

  1. 94 биле 4 деп саннарнын ылгалын тыпкаш шый:

98; 90; 54;

  1. Онну 5, а чангызы онундан 2 эвээш санны шый:

53; 52; 35;

  1. Кайы санны 7-ге улгаттырар болза, харыызы 30 болурул?

29; 23; 37;

  1. Кайы санны 9-ка эвээжедир болза, харыызы 21-ге ден болурул?

30; 12; 11;

  1. Состав:

11 12 14 18 14

Учебно — воспитательный план 2 «б» класса.

Чаепитие в классе «Золотая осень»

Отчего возникнуть пожар. (беседа)

Уборка территории.

Ноябрь

Каникул. 7-го ноября — День согласия и примирения.

Природа – наш дом.

Класс час «Моя мама»

Влажная уборка- лечение нашего класса.

Декабрь

Анкетирование «Твой любимый предмет»

Веселый старт « Я тренируюсь»

Один дома.

Оформление класса к Новому году.

Январь

—————

————

Как себя вести в столовой. (беседа)

Февраль

Праздник – Шагаа.

23 февраля – День защитника Отечества.

« Я умею слушать сказку» Чтение сказок.

Март

Мисс нашего класса. (Конкурс)

Поздравляем наших мам!

Глаза. Зачем они мне?

—————

Апрель

Смех, настроение наше здоровье.( 1-ое апреля – День смеха).

Вредные привычки. Конкурс рисунков.

Добро и зло в сказках. (игра)

Уроки Мойдодыра.

Май

Мои права и обязанности в доме.

Красота и здоровье. Спорт.

Пишу тебе письмо.

« Волшебный день»

Общие сведения о школе.

М. О. У. Бай – Талская С. О. Ш.

Адрес: с. Бай-Тал, улица Мира

Телефоны:

Директор Салчак Кан Кан-оолович

Заместитель директора по учебно-воспитательной работе: Очур-оол Анай-хаак Петровна

Заместитель директора по воспитательной работе: Алдын-оол Марта Хомушкуевна.

Заместитель директора по научно-методической работе: Дамбый Алевтина Александровна.

Заместитель директора по безопасности: Чыдым-оол Константин Хертекович.

Завхоз: Очур-оол Шолбан Матыровович.

Школьный врач (медсестра): Очур-оол Айланмаа Матырововна.

Школьный психолог: Ооржак Урана Васильевна.

Библиотекарь: Хомушку Айланмаа Чечек-ооловна.

Председатель совета школы:

Председатель родительского комитета: Хертек Чыжыргана Михаиловна.

Режим работы школы на 2012-2013 уч. год.

  1. Сроки окончания четвертей и продолжительность каникул

1 четверть:

Осенние каникулы с 03 ноября по 12 ноября.

2 четверть:

Зимние каникулы с ………………….по …………….

3 четверть:

Весенние каникулы с ………………по ……………

4 четверть:

Летние каникулы с ……………………по ……………

  1. Экзамены:

— переводные экзамены начальных классов с ……………по ………….

— предметы: 1 русский язык.

2 родной язык.

3 математика.

Количественный состав класса.

1 четверть.

Прибыли………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………

Выбыли………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Стало………….. чел 2 четверть

Прибыли………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………

Выбыли………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Стало………….. чел.

3 четверть

Прибыли………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………

Выбыли………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Стало………….. чел. 4 четверть.

Количество учащихся по списку 20 чел.

Прибыли………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………

Выбыли………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Стало………….. чел.

Актив класса.

Председатель класса: Сарык-Деге Сайын Тумен-оолович.

Зам председатель класса: Хертек Кан-Болат Владимирович.

Учебные секторы: Кончук Айсула Орлановна.

Торе-Монге Сайдаш Артыш-оолович.

Спортивные секторы: Салчак Солаан Шолбанович.

Хертек Шимит Юрьевич

Хертек Ай-Хаан Айбекович

Культурно-массовые секторы: Хертек Сайлык Аясовна.

Люндуп Маадыр Эйлиг-оолович.

Санитарные секторы: Калдар-оол Буяна Буяновна.

Ооржак Сай-Даш Артурович.

Редколлегия: Очур-оол Олча Шолбановна.

Седен-Сот Ом-Херел Шолбанович.

Чулдум Аганак Шолбанович

Трудовые секторы: Алдын-оол Айыраш Хемчикович.

Наажан Томур Буянович.

Иргит Чингис Валерьевич..

Монгуш Азиат Айдыновна

Цветоводы: Бадыргы Дамырак Чечен-ооловна.

Дамбый Айшет Николаевна.

Иргит Айда-Сай Геннадьевна.

Социальный паспорт класса.

Кл. рук: Кончук А-Х. Х.

Многодетные семьи

4

1.Баавыл Айзат Аясовна.

2. Байыс Айдыс Артышович.

3 Иргит Дамырак Бугарововна.

4 Хертек Ян Артый-оолович.

2

Дети чабанов.

2

1Хертек Ян Артый-оолович.

2Эрелчин Адар Борбак-оолович.

3

Полные семьи

18

1Баавыл Айзат Аясовна.

2.Байыс Айдыс Артышович.

3.Делег-оол Лилияна Сергеевна.

4.Долума Чаян Эрес-оолович.

5.Дунчун Тумен Томурович.

6.Иргит Дамырак Бугарововна.

7.Кужугет Белекмаа Аясовна.

8Маадыр Ай-Чечээ Саяновна.

9Ондар Сайхо Омаковна.

10Очур-оол Айыжы Шолбанович.

11.Салчак Монге-Начын Айдынович

12.Серен-оол Билзек Май-ооловна.

13Сарыглар Тумат Радиславович.

14Хертек Ян Арый-оолович.

15.Хомушку Кудерек Аликович.

16.Хомушку Снежана Сергеевна.

17.Чамбал Милана Мергеновна.

18.Эрелчин Адар Борбак-оолович.

4

Неполные семьи

2

1Чулдум-оол Чайзат Мергеновна.

2.Маадыр Сай=Суу Арзылановна.

5

Неблагополучные семьи

6

Семьи без матери

7

Семьи без отца

1

1Чулдум-оол Чайзат Мергеновна.

8

Дети инвалиды в классе

9

Родители-инвалиды

1

Мать Делег-оол Лилияны Сергеевны Дандаа Уйнукмаа Болат-ооловна.

Охват кружков и секций.

Список руководителей кружков, секций

Айыыл чок чорукту сагыырынын дуруму.

  1. Кабинеттин дуруму-биле оореникчилерни таныштырары.

2 Башкынын чопшээрели чокка электрилиг херекселдерни (магнитофон, принтер,

камин…) ажыглаары хоруглуг.

3.Проводтарга болгаш токка кошкан херекселдерге дээп болбас.

4 Кабинетти ургулчу агаарладыр.

5 Оореникчилер кабинеттин арыг-силиин болгаш айыыл чок чоруктун

дурумнерин сагыыр ужурлуг.

Кабинет эргелекчизинин база башкызынын хулээлгелери .

1.Кабинетке бар турган, эт-септиг, дидактиктиг, техниктиг чуулдернин камналгазын харыылаар.

2.Кабинетте бар турган коргузуг материалдарын камнаар, четчелээр.

3.Кабинеттин дерилгези уругларнын кадыынга хора чедирбезин коор.

4.Техниканын айыыл чок чоруунга уругларны ооредир.

5.Бот ажылга хереглээр карточкаларны ургулчу ажыглалга тургузар.

6.Ногаанчыдылганы немей тарыыр.

Кабинет эргелекчизинин оореникчилер-биле чарган керээзи :

а) Кабинет эргелекчизинин хулээлгелери:

1.Оореникчилернин оорениринге эптиг байдалды тургузуп бээр.

2.Ооредилге материалын четчелеп чыыр, чаартыр.

3.Оореникчилерге бугу талазы-биле дузаны коргузери.

б) Оореникчилернин хулээлгелери:

1. Кабинетте турур эт-сеп , ооредилге херекселдерин 100% камналгазын чедип алыр.

Парта-2500р. Сандай-500р.

Стол-150р. Самбыра-1500р.

  1. Класстын иштики дерилгези

а) ханада астынган материалдарны

б) шкаф иштинге салдынган номнарны, класстан дашкаар ажыглаар материалдарны камныг эдилээр.

в) класстан чыгдынган материалдарны камныг эдилээр урелген чуулдерни септээр чаартыр.

г) дежурный оореникчилер хуннун-не чечектерни суггарар, класс ашталгазын чорударСагындырыг: бир эвес эт-сеп урелзе, номнар читсе дугурушкан ортектер езугаар оореникчи толээр.

Сведения о кабинете

Кабинет тывинского языка начал свою работу в 2004-2005 учебном году.

Заведует кабинетом:

Фамилия: Кончук

Имя: Анай-Хаак

Отчество: Хомушкуевна

Стаж работы: 12

Категория: 2

Актив кабинета:

1 Дунчун Тумен

2 Очур-оол Айыжы

3 Очур-оол Шолбан- родитель.

4 Чулдум-оол Борис- родитель.

Часы работы кабинета: по 3.30 ч.

В каждый день недели, кроме субботы и воскресенья.

План работы кабинета.

Купить кашпо для цветов

озеленение

Переоформить стенд кабинета

Генеральная уборка

Октябрь

«Книжкина больница» (ремонт книг)

Кружковая работа(разучивание поговорок, стихов, песен)

Изготовление карточек.

Уборка в шкафу.

Ноябрь

Купить вешалку

Портреты детских писателей

Уход за комнатными растениями

Кружковая работа «национальные обычаи»

Декабрь

Кружковая работа

Выставка рисунков (герои тув сказок)

Конкурс тувинских стихов.

Оформление кабинета к Новому году

Январь

Олимпиада по родному языку для нач классов

Индивидуальная работа с одаренными детьми

Кружковая работа «Демир ужук шенелдези»

Уборка кабинета

Февраль

Праздник Шагаа

Викторина «Тыва тоолдарнын маадырлары»

Изготовление карточек.

Знакомство с тувинскими народными играми

Март

Интерес к чтению.

Отгадывание ребусов.

Драматизация басен в костюмах.

Индивидуальная работа с одаренными детьми

Апрель

Конкурс сочинений

Кружковая работа

Уборка кабинета

Продолжение знакомства с тув играми.

Май

Инсценирование сказок

Идивидуальная работа с одаренными детьми

Ремонт книг

Ремонт кабинета

Опись кабинета.

Наименование инвентаря

количество

1

Стол учителя

1

2

Стул учителя полумягкий

1

3

Стол ученический

10

4

Стул ученический

22

5

Шкаф

2

6

Тумбочки

2

7

Кабины

10

8

Доска

1

9

Кашпо

6

10

Умывальник

1

11

Урна

1

12

Ведро

3

13

Ковш

1

14

Тюль

3

15

Гарниз

3

16

Стенд

4

17

Вешалка

1

Соблюдение правил техники безопасности

  1. Заведующий кабинетом принимает необходимые меры для создания здоровых и безопасных условий проведения занятий, проводит и инструктаж учащихся по правилам безопасности и гигиены труда.

  1. Ознакомить учащихся с правилами распорядка в кабинете.

  1. Учащихся должны соблюдать правила безопасности и гигиены труда и соответствующими мерами предосторожности.

  1. Запрещается включение электроприборов (магнитофон, камин, принтер…) без разрешения учителя.

  1. Не прикасаться к проводам или токопроводящим предметам.

  1. Кабинет должен регулярно проветриваться.

М.О.У. Бай-Талская средняя общеобразовательная школа

Паспорт кабинета

202

Зав.кабинета: Кончук А-Х.Х

Ответственный класс: 4 «б».

2010-2011 уч.год.

Содержание

1.Сведения о кабинете

2.Паспорт кабинета.

3 Акт разрешения.

4 Положение об учебном кабинете.

5 План работы кабинета.

6 Инвентарь кабинета.

7 Нормы оборудования школьного кабинета.

8 Соблюдение правил техники безопасности.

9 Договоры

10 Часы работы кабинета.

11 Актив кабинета.

12 Наличие учебных пособий.

Таблицалар

1. Уннер болгаш ужуктер.

2. Чувелер аттары.

3. Чувелернин кылдыныын коргузер состер.

4. Хуу аттарга улуг ужуктер.

5. Демдек аттары.

6. Сан аттары.

7. Ат оруннары.

8. Кылыг состери.

9. Кыска болгаш узун ажык уннер.

10. Ажык уннер

.

11. Ок –биле адаар ажык уннер

12. Кадыг болгаш чымчак демдектиг состер.

13. Е, е, ю, я деп ужуктерлиг состер.

14. Ажык эвес уннерлиг состер.

15. Эгезинде п болгаш т бижиир состер.

16. Состун тургузуу.

17. Чангыс дазылдыг состер.

18. Тып, тик, ток, тырт, теп, тут деп состерге кожумак немежирге шын бижиири.

18. –дыр, дир, дур, -тыр, тир, тур деп артынчы состерни бижиири.

19. Дефистеп бижиир нарын состер.

20. Чугаа кезектери.

21.Чуве аттарынын падежтерге оскерлири.

22.Чуве аттарынын саннарга оскерлири.

23.Эдеринчилер.

24.Кылыг состеринин уелерге оскерлири.

25.Домак.

26.Медээ, айтырыг, кыйгырыг домактары.

27. Домактарнын кежигуннери.

28. Домактын чугула кежигуннери.

29. Ийиги чергенин кежигуннери.

30. Домакта состернин харылзаазы.

31. Адаарынын падежи.

32. Хамаарыштырарынын падежи.

33. Бээринин падежи.

34. Онаарынын падежи.

35. Турарынын падежи.

36. Унеринин падежи.

37. Углаарынын падежи.

38. Орус дылдан улегерлеп алган состернин падеждерге оскерлири.

39. Чоок болгаш удурланышкак уткалыг демдек аттары.

40. Арыннын ат оруннарынын падеждерге оскерлири.

41. Кылыг сосунун уелерге, арыннарга болгаш саннарга оскерлири.

42. Кылыг созунун амгы уези.

43. Кылыг созунун эрткен уези.

44. Кылыг созунун келир уези.

45. Сос тургузуу.

46.Фонетиктиг сайгарылга.

47. Морфологтуг сайгарылга.

48. Синаксистиг сайгарылга.

Номнар.

  1. Тыва уруглар чогаалы.

  1. Тыва чоннун бурунгу ужурлары.

  1. Тыва литературанын антологиязы.

  1. Методиктиг сумелер. 1кл

  1. методиктиг сумелер. 2кл

  1. Методиктиг сумелер. 3кл.

  1. Методиктиг сумелер. 4кл

.

  1. Диктантылар чыындызы 1-4 кл.

  1. Орус-тыва словарь.

10 Тыва оюннар.

11. Уругларга адаары берге уннерни ооредири.

12. 2-4 класстарга тыва дыл башкылаарынын методиказы

.

13. Класстан дашкаар номчулга кичээлдеринин чижек планнары.(1-4кл).

14.3-4 класстарга литературлуг номчулга кичээлдеринге ажыглаар чижек тестилер.

Тыва уруглар чогаалчыларынын чуруктары.

1 Мижит Эдуард Байырович.

2. Монгуш Василий Бора-Хооевич.

3. Куулар Черлиг-оол Чашкынмаевич.

4. Монгуш Кошкендей Борбак-оолович.

5. Дуюнгар Михаил Монгушевич.

6. Куулар Николай Шагдырович.

7. Танова Екатерина Туктуг-ооловна

8. Ондар Чылгычы Чимит-Доржуевич.

9. Байысалова Зоя Семис-ооловна.

10. Кюнзегеш Юрий Шойдакович

11. Козлова Светлана Владимировна

12. Сувакпит Олег Одербеевич

13. Хадаханэ Мария Андреевна

14. Кудажы Кызыл-Эник Кыргысович

15. Ховалыг Артык Хом-Оттуковна

16. Кужугет Мария Амын-ооловна

17. Кужугет Антон Чертаевич.

18. Иргит Лидия Херлиевна

19. Даржай Александр Александрович

20. Комбу Сайлыкмаа Салчаковна

21. Кенин-Лопсан Монгуш- Борахович

22. Антуфьв Евгений Владимирович

Содержание

1.Анкетные данные

2. Приказ классного руководителя

3. Общие сведения о школе

4. Режим работы школы на 2009-2010 уч. год

5 Циклограмма классного руководителя

6 Воспитательный план

7 Характеристика класса

8 Банк данных учащихся

9 Актив класса

10 Листок здоровья

11 Каникулярный план

12 Разработки классного часа

13 Достижение класса.

infourok.ru

Добавить комментарий

Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *